INHOUD DE CROON
HOME
AUTEURS
TEKSTEN
INTERVIEWS
BRABANTS
SPECIAAL

Print Pagina

Gerard de Croon
Wapperende togen 2

Een kroniek van ervaringen met en herinneringen aan de fraters van Tilburg

 

Hoofdstuk 2

Hypnose en sport: Frater Wibertus en frater Ermericus

 

In klas 2 had ik geen frater maar een lekenonderwijzer, de heer J. Proost, en hoewel een bijzonder iemand, hoort hij niet in dit geschrift thuis. Geen wapperende toog immers.

Nee, ik schrijf over de volgende frater met wie ik te maken kreeg. Dat was frater Wibertus. Hij was mijn onderwijzer in de derde klas in het schooljaar 1944-1945.


Prentje dat frater Wibertus aan zijn leerlingen gaf bij zijn vertrek naar Curaçao.

Maar eerst iets over de omstandigheden van die dagen. Vanaf eind 1943 stond het onderwijs op de St. Janschool op een laag pitje. De Duitse bezetter had de school gevorderd en daardoor was er geen sprake meer van gewoon naar school gaan. Er werd geïmproviseerd. Zo heb ik o.a. les gehad in een fabrieksmagazijn van George Dröge en in een opslagruimte van de Fa Meijs- van Gorp in de Houtstraat. En dat niet eens hele dagen. Er waren veel kinderen en weinig noodruimtes. Dus moest er in groepen lesgegeven worden.

Frater Wibertus was een man die voor zover ik me herinner, geen bijzondere dingen heeft gedaan maar hij is in mijn herinnering gewoon een aardige en vriendelijke man die op een prettige manier lesgaf. Eén bijzonder voorval herinner ik me nog wel. Dat moet gebeurd zijn in het voorjaar van 1945. Hij stond op een dag voor de kartonnen wand van ons ‘lokaal’ in het magazijn van de firma Meijs - Van Gorp in de Houtstraat en hij begon over het onderwerp hypnose.

Ik vond het heel interessant en was benieuwd naar wat hij zou doen. Hij beweerde namelijk dat hij ons kon hypnotiseren. Wij moesten onze handen vouwen alsof we gingen bidden. Hij spoorde ons aan onze vingers erg stevig in elkaar te knijpen en ondertussen keek hij ons allemaal om de beurt doordringend aan. Hij zei dat wij op een teken van hem onze handen van elkaar moesten losmaken. "Je zult ontdekken dat je dat niet kunt." De spanning steeg. Ik deed gehoorzaam wat de frater ons had gevraagd en wachtte op het moment waarop de kracht van de hypnose merkbaar zou worden. De frater telde af: "Een ......., twee ......, drie ... los! " Tot zijn en onze teleurstelling lukte dat bij alle leerlingen. Jammer, hij had dus toch niet de hypnotische gaven die hij zichzelf vermoedelijk had toegedicht. Het was trouwens zo’n aardige onderwijzer dat niemand hem de mislukking kwalijk nam.

Ook klas 4 – de klas van frater Wibertus – moest op de foto toen frater Aurelio naar Curaçao vertrok.

 

Zeven jaren later, in 1952, werd frater Wibertus door zijn congregatie uitgezonden naar Curaçao. Hij poseerde bij die gelegenheid in een witte fratertoog voor de fotograaf en liet de foto afdrukken op een afscheidsprentje voor de leerlingen van de St. Janschool. Daar stond ook op vermeld dat zijn "naam in de wereld" A. Rietman was. Ik was toen al van school af, maar er zaten nog 5 van mijn broers op de school. Ik bleef daardoor erg betrokken bij wat er op de St. Janschool gebeurde.

Pas in 1995 zou frater Wibertus weer naar Nederland terugkeren. Hoe het hem verder vergaan is, is me onbekend.

 

Frater Ermericus

 

Over hem schreef ik al in Metselspecie en ik neem dat deel hier in zijn geheel over:

" In klas 4 kwam ik bij frater Ermericus. In klas 6 zou ik hem weer als onderwijzer hebben. Hij was een man met een klein postuur: hij zal niet veel groter dan 1 m. 65 zijn geweest. Maar het was een onderwijzer met veel talenten. Zijn uitstraling was die van een vitaal, opgewekt iemand met belangstelling voor zijn leerlingen. Wat hem bij de leerlingen van de hele school enorm populair maakte was zijn handbalcompetitie. In het ochtendspeelkwartier waren er bijna elke dag wedstrijden in vakken die met krijt waren aangegeven op de speelplaats. Voor mijn gevoel was die plaats enorm groot. Er stonden lindebomen aan beide lange zijden van het schoolplein en die waren meteen ook geschikte oriëntatiepunten voor de speelvakken. We werden ingedeeld in teams die de namen hadden van voetbalclubs uit Brabant. Natuurlijk Longa en Willem II, maar ik herinner me ook BVV, SET, RKTVV en ZIGO. Hoewel er in mij geen sportman verloren is gegaan, vond ik die handbalwedstrijden bijzonder spannend. Ik keek er echt naar uit. Ik was snel en ik kon tamelijk goed vangen, dus ik was geen blok aan het been in mijn team. De uitslagen werden door frater Ermericus op een groot wit karton genoteerd en voor het raam van klas 7 opgehangen. We hebben daar heel wat voor- en nabeschouwingen ten beste gegeven. Nee, met een man als frater Ermericus verveelde je je niet gauw op school. In de klas zorgde hij voor een goede sfeer. Hij lachte gemakkelijk en kon veel verdragen. Toch was hij veeleisend. Je moest echt je best doen om netjes te werken, je sommen keurig op te schrijven enz. Maar hoe weinig of hoeveel er ook geleerd werd in de klas met van die ouderwetse banken met inktpotjes en inktlappen, we hoefden NOOIT huiswerk te maken. Ik heb dat altijd zeer gewaardeerd. Het enige wat we thuis moesten doen was elke week enkele katechismusvragen en antwoorden leren en dat ging me heel gemakkelijk af. Voor de rest moest je in de klas maar goed opletten en dan leerde je heel veel b.v. over de geografie van Nederland en Indië aan de hand van grote blinde kaarten en de geschiedenis van Nederland aan de hand van grote wandplaten.

Frater Ermericus is in Tilburg later nog een heel bekende man geworden als promotor van het onderwijs aan kinderen met leer- en opvoedingsproblemen. Men heeft zelfs een LOM-school naar hem genoemd, de Frater Van Gemertschool.

Op een regenachtige avond in de jaren 70 is frater Ermericus van Gemert op zijn brommertje aangereden en aan de gevolgen ervan is hij later overleden, naar ik heb gehoord. Een wel heel droevig levenseinde voor zo’n bruisende man."

 

Noot van de auteur (dec. 2002): De informatie in de laatste alinea blijkt niet te kloppen, zoals ik onlangs hoorde van een vroegere collega van frater Ermericus. De frater heeft wel een aanrijding gehad, maar van de gevolgen daarvan is hij redelijk hersteld. Het heeft wel een ongunstige invloed gehad op zijn algemene gezondheidstoestand.