________________________________  [25 maart 2010 - nr 201)

De prinses en de componist

Dmitri Shostakovich leefde van 1906 tot 1975. Als zestienjarige werkte hij als begeleidend pianist in verschillende bioscopen. Behalve een paar handen vol symfonieën heeft hij ook veel filmmuziek geschreven. Een verhaal apart vormen zijn jazzsuites en dan met name de tweede. Het werk stamt uit 1938, en is lange tijd zoek geweest. Maar omdat iedereen op zijn klompen aanvoelde dat hij moest bestaan (er was immers ook een Jazz Suite Nr. 1), hebben liefhebbers jarenlang een betrekkelijk willekeurige verzameling composities voor Jazz Suite Nr. 2 versleten. Pas in 1998 zijn de originele pianoschetsen voor het werk teruggevonden, waarmee de ‘oude’ suite werd onttroond en verder door het leven moest als ‘Suite voor Variétéorkest’.

Prinses Marianne (1810-1883) was waarschijnlijk best wel een leuke meid. De zuster van de Koning Willem II hield er in ieder geval een op zijn zachtst gezegd nogal onconventioneel leven op na. Een lekkere losbol, zouden wij anno 2010 zeggen. Een beetje een sletje ook. Hoe ze zo iemand in de eerste helft van de negentiende eeuw noemden, is niet bekend. Maar het is zeker niet onwaarschijnlijk dat ze voor haar in die Oranjefamilie helemaal geen bijzonder negatieve kwalificatie bezigden. Haar broer en haar neefje (Willem III) waren evenmin lieverdjes, die met grote regelmaat buiten de deur neukten en daar nog redelijk wat te verdonkeremanen nakomelingschap aan overhielden ook.

In september 1830 trouwde Marianne met haar neef Albert van Pruisen, het jongere broertje van Kaiser Wilhelm I. Het bleek een verbintenis waarin huwelijkstrouw niet echt een item was.

Schoonebeek (1950) is gek kostuumdrama’s. Vooral de Engelsen kunnen er wat van! Maar de Nederlandse televisieserie De Troon stemde hem ook hoopvol. Nu, drie afleveringen heeft hij inmiddels achter de kiezen, is er meer dat hem stoort dan dat hem bevalt. Om te beginnen het taalgebruik.

Voorbeeldje?

Op zeker moment bijt Koning Willem I zijn opstandige zoon en erfopvolger in onvervalst Mokums toe: ‘Mar ik bin je faoder, jonge. Jai funksjeneert ónder mai.’ En dat terwijl beide vorsten waarschijnlijk amper Nederlands spraken, laat staan Amsterdams. Het is in ieder geval bekend dat Willem II bij zijn ambtsaanvaarding in 1840 vriend en vijand verraste met de belabberde staat van zijn Nederlands. Hij schijnt er een tamelijk zwaar Engels accent op nagehouden te hebben.

De doodssteek voor de serie kwam evenwel deze week. Schoonebeek had zichzelf weer tot aan de rand afgevuld met welwillendheid en een beetje Duvel, toen het huwelijk van Marianne en Albert langskwam. ’s Avonds op het feest vraagt (dan nog) kroonprins Willem zijn zuster ten dans. En geheel naar de mode van de tijd zet het ingehuurde orkest een wals in.

Schoonebeek veert op. Hoort hij dat goed? Maar is dat niet…

Ja, op 14 september 1830 dansen de toekomstige Willem II en zijn spannende zuster op de tweede wals uit Shostakovich’ Jazz Suite nr. 2.

Uit 1938.

Schoonebeek heeft er maar een extra biertje op opengetrokken. Vol bewondering. Want was ooit een koningshuis haar tijd verder vooruit dan dat der Nederlanden in 1830? Dat bedoelt hij maar.