|
Piet Heerkens s.v.d. - Brabant - 1
BARONIE en MEIERIJ, PEEL en KEMPEN, melodieë zijn oe naome, zoft as zij, zuut as honing van de bieë.
't Rijke, diepe BARONIE toetert nao in baai oe ooren, as fanfaart er 'n hermonie, of 'ne beiaard van den toore.
Neeë, 't is geen vleierij! Neuriën doe die blije, reine melodie van MEIERIJ, 'k zie er Meie-reie in deine!
Flöster zacht en nederig PEEL, rustig is et, eel en simpel, om te streelen lijk fluweel, glad gestreken, zonder rimpel.
Mee oewe mond half-open, breed, om 't geluid wè-d-af te dempen, zegde, laagend deur 'n spleet, van oe lippe, zacht, DE KEMPEN.
BARONIE en MEIERIJ, PEEL en KEMPEN, melodieë zijn oe naome, zoft as zij, zuut as honing van de bieë!
Ons eige plat...
Ons eige plat, et klinkt zo lief, et zingt zo zuut, et springt zo vief, et sproeit en et vloeit en et druppelt veur iederendeen die et geeren heurt, et jubelt et uit, et treurt, et zeurt, et striemt en et zweept en et knuppelt... Ons ooren heuren et liefst van al dieën aawerwetse klaankenval uit onvervalste monde! Ons eige plat, et klinkt zo lief, et zingt zo zuut, et springt zo vief of et dreunt ok zwaor, gebonden, melodieus as örgelspel, soms donker, dreigend, hard en fel, gelijk den barren donder; of et leutert lekker leuk en zuut as lollig, zot getureletuut... et is 'n klinkklaor wonder.
Brabantse potpourie
't Brabants volk bezong mekaren; as ze kwaod of nijig waren vonden ze raoke rijmkes, liekes; rappe rijmkes rijen nog rond rolle nog vort van mond toe mond; scherp, gevat, en goed gepekeld wordt et volk erin gehekeld. 'k Heb er bij mekaar gebraocht, d'alderschoonste eruit gezocht en die aon 'n snoer geregen, lijk ze loopen langs de wegen; 'k heb er soms stukskes afgedaon, hier en daor kramkes ingeslaon, 'k heb er ok aon ligge vijle, sommenketij hè'k moeten dweilen, 'k neep er soms m'n neus van dicht bij zo'n als te plat gedicht, mar allà, ik dee't toch geere, 'k heb er veul van kunne leere, want geenen dichter dicht zo knap, rijmt zo bondig, vlot en rap as et volk uit vruuger tijen hier in onze konterijen...
Hellemonders, kattendonders; Woensel boven, Acht in den oven; Loon op Zaand, licht volk, licht laand, ze schooien de kost en ze stelen den braand; errem Körvel zonder örgel, zonder toren van pastoor van Dooren, errem ras zonder gas. Steensel is 'n köpke, Knechsel is 'n knöpke, Duizel is 'n koffiegat, Eersel is een schoone stad. De Gestelse bokken die komen hier slokken, ze loopen al over den Dungensen dijk en haolen de slekken al uit et slijk, ze braoien ze onder aassen en vreten ze ongewaassen; En de Ouwenbossche kakkeduuten komen in de Hoeven vruuten; Lierop, Lierop, Lörp, is zo'n aorig dörp, de kerk die is er mee strooi gedekt en de tooren die is er van planken, en as ge de Lörpers goed bekekt dan zijn et de helleft wel manken; Zomeren, Lierop en Asten verdienen de kermis mee vaasten; en in Aalst zijn 't scheele rooien, die zo geeren steene gooie! Scheele wip, scheele wap, hoe smaokt oe de pap van boekendemeel? daorom kijkte zo scheel! Scheele wap, scheele wip, hoe smaokt oe de mik, hoe smaokt oe et brood? Slao de scheele wip mar dood! Rooi haor, duuvelshaor; Rooie haoren en wilgenhout zijn zelden op goeie grond gebouwd! En as et in Dommelen begint te rommelen, as et in Woldere (1) begint te boldere, dan zijn ze in Weerd (2) gelijk verveerd; Ik ben er in Best op de kermis gewiest, locht van de giest, ik heb nie gehad as pompoenepap en koolen gelijk de biest, en vliegenbillekes 't miest! Grave is een schoone stad, Ravenstein is ok nog wat, mar Megen is 'n leelijk gat. Batenburg is hoog verheven, Appeltern is weggedreven, Heusden, Heusden blinkt zo schoon, Aalburg Aalburg spant de kroon; Wijk is zeker alderbest, Veen is mar 'n kraaienest, Andel is 'ne waoterpoel, Giessen is 'ne preekstoel, Rijzewijk is ok nog wat, Woerkom is 'n waotergat. Ginneken, Ginneken stao in braand, ze hebbe geen waoter, hebbe geen waoter, Ginneken, Ginneken stao in braand, ze hebbe geen waoter bij de haand. In Ginniken zucht er 'n waoterpomp: "Ik heb er geen waoter in m'ne romp, al jaoren stao ik hier waoterloos, verslaogen deur 'n kraontje; ik heb 'ne slinger die nie leeft, ik heb 'ne teut die geen waoter geeft, ik heb 'n vervelend baontje!" En ik kwaamp er eens deur Schaik gegaon, daor zaag ik 'n meid in de moeskop staon; ik kwaam deur de Reek geloopen daor stonden ze keelen te stroopen; in Herpen daor zijn ze slim genoeg, ze spannen de vroulie veur de ploeg; de Milse boeren die zijn er zo lomp, ze loopen de vroulie de schulp van de klomp; Wanrooi leet er kort bij et broek en daorom is 't mar 'ne schooiershoek; de Zeelandse Smousen die zijn er zo stout, ze verkoopen de törf en ze stelen et hout. Langel lee vlak bij Ravenstein en anders zou Langel zo veul nie zijn; Welp dè-d-is er een errem laand, 's wenters in 't waoter en 's zomers in 't zaand! Walewijk. kale wijk, zolang ze leeven zijn ze rijk, mar komen ze eens te sterven, dan valt er niks te erven. De Berkter Bokken (3) die komen getrokken, ze hebbe geen nood, ze steken d'r vaaiers en moeiers mee spellen dood. Gao naor 't Oosten, Westen, Zuien luister wè de klokke luien: Vivat Bakelorum De Baokelse boeren hebben ons goed bedaocht, en ons 'n vet kalfke thuis gebraocht, 'n kalfke van blik, blak, blorum, Vivat Bakelorum!
(1) Waalre; (2) Valkensweerd; (3) Bergeik.
Brabantse scheldprocessie of: Brabant op z'n smalst
In Hellemond wonen de Katten, in Teefelen de Waoterratten, Dubbeltjessnijers huizen in Oss, Koeken en Bluffers in 's Hertogenbosch, mar Kaaienspellers en Knoopen die wonen daor ok mee hoopen; in Gilze zijn 't Vringers, in Ryen zijn 't Dringers, in Woensel en Gestel daor hokken gelijk in Schijndel de Bokken, mar ok in Mierlo en Aarle, de Toortenraopers in Baarle, in Waalwijk de Olliebuiken, in Tilburg Turken en Kruiken; in Nunen wonen de Botten, in Drunen de Mosterdpotten, in Gestel Schreeuwers en Kwijkers, in Ruckvens Heike de Heikers; in Best zijn et Gattenkijkers, in Oirschot hedde Barbaren, en Spreuwen in Alem en Maren; Spekstruif in Haren en Udenhout, en Boonevreters in Oosterhout, Pezerikken in Hilvarenbeek en Keelestroopers in De Reek; in Brabant wonen warempel nog Beeren in Erp en in Empel! in Ketsheuvel hedde de Ketsers, in Bladel de Blaojelse zwetsers; zijn 't in Kets de Scheresliepers, Volkel hee z'n Klonten en Piepers; in Demen en Dieden daor ruukte en daor ziede in huizen en tuinen alleenig mar Juinen, in Beugen en ok in Ryckevoort daor hebben de Papzakken 't hooge woord; al slikken ze 'r pap, ze blijven mar maoger en schraol van lijve; in Oeffelt, Sambeek, Wouw en Rooi eten z'ok pappot, geeren of nooi; in Putte zijn 't Mattenbreiers, in Roozendaal Hongerlijers, in Gestel Bekkensnijers; Stratum zit vol Ruitjestikkers, Chaam krioelt van Boonepikkers; vende in Waspik Knollenbraaiers, en in Hoeven Peeëzaaiers, Raamsdonkveer hee Bonkenslikkers, 't dörpke Bakel Heikrikkers, Geffen en Mierde Peperbussen; Vlijmenaars wouen de maon uitblussen, de Bakelaars wiegelen pieren; Ooievaars ziede gij zwieren in Eerde; en in Bergen op Zoom daor kruipen de krabben lui en loom; hee Breda z'n Kakkerlakken, Leende Blazen, Vught Kozakken, Vechel Kuuskes, Gestel Kielen, Gemert Pruuvers, goeie zielen, in Dongen zijn Peeën, in Linden zijn Gaanzemelkers te vinden, in Gerwen en Stiphout is Spurriezaad, in Vlijmen nog Engelse Stokvis, nie kwaad; in Lommel ziede ze hei kneppen, in Ginneken dragen ze broeken mee kleppen; de Goolse Ballenfrutters zijn rooie mannekesputters; Strijp dat is een heksenlaand, en in Velp daor kruien ze zaand, in Mil daor trappen ze törven, in Vlijmen vlechten ze körven… Allemaal Brabantse mensenkinders, Theepenzen, Bessembinders, Wendmaokers, Pinnemaokers, Pinnestekers, Peestekers, Schotelwaassers, Steilooren, Kaoljakkers, Peelboeren, Peulenbuiken, Mosterdpotten, aawe, jonge, wijze, zotte, groote, kleine, rechte, kromme heere, boere, slimme, domme, allemaal is 't goei Brabants volk, allemaal zitten ze onder de scholk van ons Brabants lieve Vrouwkes die er prijken op de schouwkes, van ons Brabant van ons braaf land… Brabant zonder evenknie, scone Brabant, were di!
Aawe Brabantse psalm (Veur appeteker Van den Brekel)
Er was 'ne boer en die ha drie zoone, den eene hiette Cis, den aandere hiette Sas en den driede hiette Sus van Kempen.
En die drie, Cis, Sas en Sus, gongen saomen jaogen, ze jaogden hier en ze jaogden daor en ze jaogden aon alle kaante.
En ze kwamen aon 'n waoter mee drie bootjes, en et een dè waar lek en et aander kapot en et driede waar zonder bojem.
En in dè bootje zonder bojem gongen ze saomen vaoren, en Cis verdronk en Sas verzoop en Sus gong naor de kelder.
En Cis, Sas en Sus die gongen mekare weer zuuken, ze zochten hier en ze zochten daor en ze troffen mekaar in 'n bos van eiken.
En in det eikenbos daor stond 'n eikenhouten kerkske mee 'nen buuken pastoor en 'n psalm-evangelie en eenen willigen köster.
De pastoor zwaait et wywaoter mee 'nen eike klippel, hij zwaait naor hier en ie maait naor daor en ie naait iederendeen om d'oore.
De pastoorsmeid kan, ocherrem, geen ertesoep koken, ze kookt ze te dik, ze kookt ze te dun, ze kookt ze zoo dè ge ze nie kunt vreten. Amen.
De zaog van Sint Joozep
Wie weet hoe al de dinger indertijd ontstonden, beveurbeeld hóé, deur wíé, de zaog is uitgevonden?! Beëlzebub, den duuvel, die hee dè zelf gedaon, al was et per ongeluk, - heur mar 'ns efkes aon:
Sint Joozep was 'ne keer wè muug van 't harde werken en gong bij 's lieve Vrouw z'n eigen wè versterken; hij spulde mee et Kiendje en dronk 'n köpke thee en ok ons lieve Vrouw die dronk 'n köpke mee.
De timmerlui ha'n zoo-mar kwaoi gereedschap in die daoge: wè haomers, beitels, jao, mar eigenlijk nog geen zaoge! ze schuurden mee 'n lat, 'n staole lat, deur 't hout, mee wè nat zaand erop, en dan mar flink gedouwd!
Den duuvel kos 't geduld van Joozep niet verzetten en zocht den heilige man z'n deugden te beletten: hij sloop den winkel in toen Joozep schaftuur hield, hij loerde er rond en daocht: wè nou et best vernield?!
Hij zaag die staole lat, waor Joozep zo mee vroette, waoraon ie veur de Kerk zo vreukte, zweette, boette, toen viet ie gaaw 'n bijl en hakte er stukskes uit... en den duuvel laagde hels en et gaaf geen geef geluid...
Sint Joozep daocht: "Wè's dè ?" en gong 'ns inspekteeren en ie rook et al aon de lucht, hij sloeg gaaw enkele keeren 'n kruiske deur et huis; en Belzebub, dieën ploert, die is er toen mar gaaw van-tussen-deur gesjoerd.
De heilige man zaag gaaw wè-d-of er waar verpeuterd: de zaog verinneweerd! Hij keek wel wè beteuterd, mar, mee 'n schietgebeeke in 't hart en in de mond, probeerde-n-ie weer z'n zaog... en et góng, et gong terstond!
"Verdraaid, wè gao dè goed! Wè vreet die zaog naa lekker!" et zaogemeel vloog rond as zaoisel op den ekker! "Naa heb ik pas 'n zaog! Zeg, duuveltje, wel bedankt!" Zoo gao't mee iederendeen die vrome zieltjes "vangt"! |