Piet Heerkens s.v.d. - De Knaorrie (1949) - 1
INLEIDING
'k Zing oe mar van kleine dingen
in dees zoogenaomde lompe en
onbeschaofde boeretaoltje,
en 't geklotter van mijn klompe,
simpel as 'n aaw verhaoltje,
heurde gij meschien nie zinge...
't lee aon óú dan, aon oe ooren,
aon oe hárt meschien, - fanfare
wil 't, geschetter, herremonieë
wil et heure, melodieë
waor 't op daanse kan en springe!
Simpeler is veur mijn et ware!
'k Zing oe dus van kleine dinge,
kleine liekes, die capabel
zijn om groot geluk te zaaie,
meer as kapitaol rendabel;
naor de schatte wil ik graaie,
die den lieven Heer eens schiep,
toen ie in de leegte riep:
"'t WORDE!" en zoomedeen ontstonden
al die kleine, blije dingen
die 'k nog overal in 't ronde,
in de velden, in de boome
blinken zie van puur geluk,
die den echo laote zingen
in mijn hart en in mijn droomen,
echo's van geluk-in-druk...
In zo'n Brabants boeretaoltje
detter zingt in 't donkere Zuie,
waor de Roomse klokke luie,
geef ik oe mijn zesde staoltje:
't fraozelend kenaorriepietje,
kneutert, piept en praot zo'n bietje
in z'nen eige platten traant,
in de taol van 't eige laand,
Brabant! - "Brabant?!" - Nee, nie foetere! -
Donker laand? - Vol licht en glorie!
't Alderschoonste laand, potdorie!
Brabant, waor de boere ploeteren
en den lieven Heer bedaanke
veur den schraole moedergrond
waor d'r kijnderwiegske stond,
Brabant, 'k ben uit ou gekomen
en oe breeje boereklaanke
zijn van mijn palet de kleure
waor 'k mee zinge zal en zeure,
treure, neurieë, - kleinen dichter
die 'k mar ben, - naa zwaor, dan lichter,
vroolijk meest en blijgemoed,
licht van hart en locht van voet,
vroom en droevig soms, bij tijen,
as 'n lieke hart en ziel
van wè lije kan bevrije
waor me 't leeve tegenviel...
Lezer lief, mijn hart lee bloot,
zonder slot en zonder zegels,
veur oe oogen in dees regels!
'k Zal oe zinge toe m'nen dood!
TINGE-LINGE-LING
Brengt me dichten weinig gewin,
och, et geeft me toch goeie zin,
't geeft ook goeie zin aon aander,
daorom is 't dè'k nie veraander;
'k zing zoo 'k zing,
tinge-linge-ling!
Draait 'nen örgelman z'ne wals
nie gerust 'n bietje vals?
Staokt 'ne kinkenduut z'n lieke
soms vanwege kwaoi kritieke?
'k zing zoo 'k zing,
tinge-linge-ling!
Musse piepe bij werm en koud,
knaorries zinge nie om goud,
daorom is 't dè'k nie veraander,
'k laach en wek den laach in aander;
'k zing zoo 'k zing,
tinge-linge-ling!
DE KNAORRIE
De lente pronkt weer in vollen tooi
en de wereld wordt weer wondermooi.
De koeikes graozen et malse gras
zo gretig of et al boter was.
De veugeltjes spoldere klocht bij klocht
en dwerrelen deur de mollige locht
en die locht is zoft en blauw as zij,
en 't vijverke kleurt er blauw van bij,
en deur 't vijverke, blauw geblauwd,
schieten de viskes, rood en goud...
't Is klaor geluk wè'k zie en heur,
't is allemaol zuut wè'k pruuf en keur...
En is mijn hart náá koud en guur?!
Is mijn gemoed náá zout en zuur?!
Och, de hemel hangt zo ver, zo hoog,
en de weereld boeit me baai m'n oog'!
Swijls me den hemel lokt en trekt,
hang 'k aon de weereld vaastgeplekt.
't Leeve lokt me, et lijkt zo fijn;
en kan er den hemel zó zuut wel zijn?!
Toch weet ik et wel, oo, als te best:
de weereld is mar 'n aokelik nest;
z'is mooi van verre, mar verre van mooi:
'n schoon vergulde veugeltjeskooi,
en daorin fladdert mijn zieltje rond
en 't bijt zijnen bek aon de spijltjes wond!
Zoo tob ik, gekooide kenaorriepiet,
swijls de leuwerik de locht in schiet...
Mar kijk: de kenaorriepiet pikt en drinkt
in 't gauwe kooike, en hört, hij zingt!
Jao, 't open kooike wier z'nen dood:
hij stierf van nood in 'n bos vol brood!
Gelukkig tamme kenaorriepiet
die aachter de traollies van 't leeve geniet!
Gevange vogel in gouwe cel,
wè klinken oe liekes helder en fel!
Hoe komde gij aon oe gelukkig geluid?
Wè lierde gij blij en wè haolde diep uit!
Wè fraozelde zuut en wè leuterde vlot,
Wè zingde gij, zingde gij, zingde gij zot!
Wè schokkelde, klingelde en kloekte gij vol
mee tie-tie-fluiten en waoterrol!
Gekooide zanger, as goud zo geel,
'k bewonder oe hartjen, oe liekes, oe keel!
'k Wil lijken en blijken en zijn lijk gij:
altij gevangen, toch aaltij blij!
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Eens fladder ik weg uit mijn gouwe kooi
den wijen hemel in, ruim en mooi!
LEUWERIK
Leuwerik, boven 't jonge koren
heur ik oe bellekes ieverans rinkele,
'k heur oe zilver' engeleklökske
felle heldere toontjes tinkele,
lekker tierelierend vlökske,
tooren-hoog in 't blauw verlooren
hangde, - en ik zie sterrekes pinkelen
as ik oe zuuk, m'n leuwerikske;
zie ik oe wel?... Jao toch 'n pluimpke,
wapperend puntje, fladderend tikske!
Och, hoe zuigde 't uit oe duimke,
lollig dröppelend klaankfontijntje,
tierelierend zuut gelukske,
leevend örgelinstrumentje!
Zingde gij over oe stiekum nisje?
Over oe gaaike? Over oe kiendjes?
Over oe aaikes? Vierde 'n fisje?
Praotte gij mee oe aander vriendjes
en oe vriendinnekes, vriendelijk bisje?
Klimde oe eige nie wijd verloore?
Vende oe nisje terug in 't koore?
'k Zie oe nie meer, - weggestegen
bende naor den blauwe-zijen
hemel. - Pikte gij in dieën wijen
hemelmaantel gaa wè götjes?
Dröppelen uit die göllekes, scheurkes,
fijne, gezeefde hemel-gelödjes
neer op 't laand as zuuten zegen?
'k Zie... ik zie... 't zijn allemaol sterrekes;
'k doe veurloopig mar de deurkes
van mijn ooge toe! 't Is wellekes!
Leuwerikske, leevend lieke,
'k löster, blend, naor oe engele-bellekes,
naor oe hemel-melodieke,
ringe-linge-ling van 't Paradijs!
Gij verdient den eersten prijs
onder... onder... Heur 'k den donder?
Dof gerommel op bronze tromme?
Vliegmesjiene?! - Oo, geen wonder,
leuwerikske: schielik schiete
schuins 't kooren in naor onder,
naor oe gaaike, naor oe nisje...
Uit is 't mee oe sjierewieten,
uit is 't lieken, uit is 't fisje!
Zwaor belaast mee tonne bommen,
heur 'k ze gromme, knorre, vloeke,
heur 'k ze dof en donker brommen;
hier en daor, uit alle hoeken
doemen ze op en doen verstommen
al wè leeft en zingt en leutert...
Orlog hee 't geluk verpeuterd!
Orlog! Oo, 't verdriet is groot!
Lente... mar 't geluk is dood!
(Mei '40)
VLIEGE...
'k Zie oe, veugeltjes
geere vliege,
zwenke, zwijmele
deur de wije,
blauwe-zije,
soepele locht en
op oe vleugeltjes
fladdere, dwarrele,
hange-wiege,
sliere, draaie,
zwemme, roeie,
zwiere, zwaaie,
aachter mekare mee
twee-drie-viere, mee
heele klochte
tuimele, duikele
deur de locht, en
zonder stoote,
zonder horte
steil den hemel in
tiereliere,
starte, laande,
daole, stijge,
zonder over-
muug te hijge,
speulde boven 't
wiegelend koore;
'k zie oe geere
zuutjes strijke,
zonder haopere,
zonder schokke,
zonder duizelig-
hei in 't köpke
op de spitse
daoke-nokken
ofwel op et
zwiepend töpke
van 'ne popu-
lieren toore;
vliegenierkes,
dolle dierkes,
acrobaatjes
van de locht,
'k zie oe geeren en
nooit genocht!
Vliegeniers van
vliegmesjiene,
kunde gullie
zonder moter,
zonder gasse
van benzine,
lenig, zacht en
licht en soepel,
deur de locht, zo
zoft as boter
deur den blauwen
hemelkoepel
lijk die veugeltjes
stijge, daole
déúr de naauwe
blaoier-luike
van zo'n lollig
boomen-dekske
van en op zo'n
zwiepend tekske?!
'k Zie de veugeltjes
geere vliege,
blije lieven-
Heere-kiendjes,
zjeniaol en
schoon geschaope;
lichte, leevende
vliegmesjientjes;
lijk ze langs me
heene sjeeze
zijn ze 'n hemels,
lief cadeautje,
lijk den Heer drie-
een van wezen:
vogel, vliegmesjien
pilootje:
saomen is 't één
vliegend bisje,
eens gekropen
uit 'n aaike,
eens gefladderd
uit 'n nisje
mee 'n onbe-
holpen zwaaike...
Vogels, dartele
vliegenierkes,
'k zie oe geere
licht en soepel,
zonder donker
motor-ronken
oppernuut weer
alle daoge
zatjes zwijmele,
lente-dronken
zwemmen deur den
blauwe koepel,
die, zoo wijd oe
oogen draoge,
stao gespannen
over d'eerde...
Ziede 'n vliegmesjien,
dan reerde!
Ziede veugeltjes,
dan bekomde!
Vliegmesjien, wè
snorde, knorde!
Vloekmesjien, wè
gromde, bromde!
Vliegmesjien, wè
blaosde, gierde!
Vloekmesjien, wè
raosde, tierde!
Vliegeniers, wè
vliegde koud,
koud as ijzer,
stijf as hout!
Vliegeniers, ge
vliegt... wèblief?
Enkel de veugeltjes
vliege lief!
(Juni '40)
