Poosplaatsen in het grensgebied
(gedichten in steen)

door: Pien Storm - van Leeuwen

Poosplaatsen

‘Kunst hoort midden in de maatschappij als toevallige of gezochte ontmoeting op ieders pad. Zij is de mogelijkheid, de stimulus en katalysator om ervaringen te intensiveren.

Poëzie, gewogen spel van klank en woord en van de dimensies daarachter, geeft richting aan het denken van hem die leest, stelt hem in staat de ervaring van de kunstenaar te delen. De aanwezigheid van de natuur en ruimte en rust maken ons ontvankelijk voor de meerwaarden van het leven, genereren ruimte voor verdieping. Even stilstaan, zowel in letterlijke als figuurlijke zin, draagt bij tot de kwaliteit van het leven.’

Deze gedachten rond kunst, pauzeren, pozen, poëzie en plek lagen ten grondslag aan het idee ‘poosplaatsen’ van beeldend kunstenaar en dichter Pien Storm van Leeuwen.

Opdracht

Rabobank Baarle-Nassau en Omstreken zocht een idee voor haar werkgebied, de grensstreek ten zuiden van Breda en Tilburg. In het kader van ‘een wereldidee op lokaal gebied’ diende Pien het project ‘poosplaatsen in de grensstreek’ in en kreeg opdracht en middelen van de Rabobank om het te realiseren.

Grensstreek

In meer dan één opzicht is hier sprake van een grensstreek. Niet alleen loopt er ’s lands grens, maar het gebied kenmerkt zich ook door een voortdurend aan elkaar grenzen van natte beekdalen of vennen en droge hoge gronden. Juist deze voortdurende afwisseling maakt het landschap zo boeiend. Er is hier bovendien iets wat schaars wordt in Nederland: een horizon, die nog niet bepaald wordt door het ingrijpen van de mens. Er is ruimte en rust, een ander levensritme.

Zij zocht in dit stukje Brabant een twintigtal plekken, die samen een beeld geven van de diversiteit van de streek. Een viertal  poosplaatsen bevindt zich in dorpskernen, de andere in de vrije natuur.

Pozen en poëzie

Om de mogelijkheid om te verpozen te combineren met het presenteren van de gedichten, ontwierp zij arduinen zitelementen en banken. Daarnaast maakt zij gebruik van stenen van graniet die door de natuur gevormd zijn. In deze steensoorten worden de teksten gegraveerd.

Steen impliceert stilte, het is harde aarde, onverweerd en in natuurlijk contrast met het omringend groen.

Het patina van de tijd, de invloed van de elementen verleent een extra dimensie aan het materiaal. Steen wint met het klimmen der jaren.

Zij koos voor letters met nauwelijks kleuraccent, in reliëf, verdiepingen in de steen.

Poëzie geeft zich nooit zomaar prijs, daarvoor is nieuwsgierigheid en aandacht nodig. Voor hem of haar, die wil lezen, is de tekst daar.

Dichters

Voor het project vindt ze het van belang dat de participerende dichters wonen en werken in Brabant, dat ze de atmosfeer, de cultuur en de natuur van nabij kennen, dat er sprake is van verbondenheid. Roelie Koning, neerlandica en recensente stond haar bij als redacteur.

Het merendeel van de gedichten is inmiddels klaar. Er is in hoofdzaak sprake van natuurlyriek en de meeste gedichten zijn speciaal voor de betreffende plek geschreven. Vaak betekende dat, dat de dichter er vele uren toefde om zich door de plek te laten inspireren. Ruim twintig dichters leverden een bijdrage:

John Bindels
Frans A Brocatus
Jan Cartens
Olaf Douwes Dekker
Paul van Dijck
Nathalie van den Eerenbeemt
Albert Hagenaars
Kees Hermis
Marijke van Hooff
Bertrando Joung
Pieter Luykx
Jasper Mikkers
Pieter Mol
Herbert Mouwen
Y. Né
Jos Steegstra
Wim van Til
Lauran Toorians
JACE van der Ven
Arta Verdonk
Ben Verschuren
Amy Voeten
Willem van de Vrande
Pien Storm van Leeuwen.

Thematiek

De natuur in al zijn facetten, de grens, de beken, zintuiglijkheid, tijdelijkheid en continuüm zijn terugkerende thema's.

Daarnaast zijn er verwijzingen naar de historie van de streek.

De gedichten kenmerken zich door een beschouwend en universeel karakter.

Beken

Het landschap in de grensstreek is mede bepaald door de aanwezigheid van talloze waterlopen en beken.

Kleine percelen in het drassige veengebied werden hier en daar al vroeg in onze jaartelling ontgonnen. Dat betekende vaak dat er ‘lopen’ en ‘leijen’ werden gegraven, uitmondend in de natuurlijke beken. Vaak gaat het om diep liggende nietige stroompjes, die echter na flinke regenbuien zich tot  de rand kunnen vullen en buiten hun oevers treden.

In de loop van duizenden jaren slepen de beken lichte beekdalen uit in het landschap. Wie daar oog voor wil hebben herkent de glooiingen en de zonken  in het land, die gevormd zijn door het water.

Bomen en planten

Indien dat een waardevolle toevoeging voor de plek betekent, is er aandacht voor speciale beplanting. Op verschillende plaatsen kwamen wilde fruitbomen en planten die van belang zijn voor insecten en vogels.

Route

Wanneer alle poosplaatsen klaar zijn, zal er ook landschappelijk gezien een boeiende route langs te rijden zijn. Aan de hand van het routekaartje kan een ieder zelf een route uitstippelen. Het is ook mogelijk een lus te maken van Strijbeek, via Ulicoten en Baarle-Nassau naar 't Zand en vandaar naar Riel, terug via Gilze langs Chaam naar Strijbeek. De totale afstand bedraagt ongeveer zestig kilometer en kan door fietsers en wandelaars in twee of meer etappes worden afgelegd.

Het is de bedoeling dat er te zijner tijd een routebeschrijving komt met uitgebreide achtergrondinformatie.