Versenboek

Ed Schilders

Vorige week schreef ik over een feestlied waarin de uitvinding van het orgel wordt toegeschreven aan een schoenmaker uit Alphen, met de nodige hulp van zijn winderige echtgenote. De tekst was in modern Nederlands. Jacques Stroucken, uit Oisterwijk, berichtte me dat hij in het bezit is van een liedjesschrift waarin de originele tekst staat. Het schrift dateert uit 1867, en is daarmee het oudste in zijn soort dat ik ken. De lange geschiedenis ervan heeft Stroucken enigszins kunnen reconstrueren. Hij kreeg het schrift in bruikleen van mevrouw De Backer-Brekelmans, die het erfde van haar moeder, en die had het waarschijnlijk weer van de bekende Bossche drogistenfamilie Van Beek en Schellekens. De verzamelaar van de teksten was echter een zekere P.H. Offermans, ook uit Den Bosch. Op de kaft plakte hij een etiket met de titel ‘Versenboek’. Stroucken vermoedt dat ook zijn moeder ooit stukken uit dit schrift heeft overgeschreven, die zij op feesten voordroeg. Offermans moet een echte liefhebber geweest zijn, want alles is in schoonschrift geschreven, de titels zijn uitbundig gekalligrafeerd, en de meeste van de 49 teksten zijn gedateerd (tussen 1867 en 1878).

De door Offermans gekalligrafeerde titelpagina van het liedschrift (Copyright J. Stroucken)

De inhoud is zeer gevarieerd: bruiloftsliedjes, romantische ballades, voordrachten, preken, een straatlied, en zelfs enige Franse chansons. Ook het wat scabreuzere lied ontbreekt dus niet, getuige het lied over het windorgel van Alphen, en in dezelfde traditie ligt ‘Het glazen oog’. Een heer uit Schiedam legt zijn glazen oog ’s nachts in een glas water, en het onvermijdelijke gebeurt: slaperig drinkt hij uit dat glas, en slikt zijn oog in. Goede raad is duur: De chirurgijn verschijnt, vat post en mikt/ maar denkt eens vrienden hoe hij verschrikt/ Als hij de bus (een lavement) wil zetten/ Hij ziet voorwaar een glinstrend oog/ Dat hem, waar hij zich ook wenden moog/ Gestadig blijft begluren./ Dat heb ik nog nooit beleefd/ Dat iemand van achter kijkers heeft/ Om op mijn werk te turen! Het loopt goed af! Dankzij Stroucken kunt u de volledige tekst en ook het origineel van het orgel van Alphen lezen op onze website www.cubra.nl. U kunt bijdragen per post of via leed@brabantsdagblad.nl.