De feesten en partijen van vroeger
Stuur uw bijdrage aan: leed@brabantsdagblad.nl

Het stille klooster

Ed Schilders

Heel veel kon Nell van Gool zich niet herinneren over het lied uit de Eerste Wereldoorlog dat zij zocht. ‘Ik ken alleen de volgende details,’ schreef ze, ‘…en een zuster treedt er in met een jongeling in haar armen… hij stierf op het veld van eer…’ Dat was voor Cor Heuvelmans niettemin genoeg om het lied te herkennen, en zij stuurde ons en mevrouw Van Gool de complete tekst.

Het zoeken naar volksliedjes is vaak zo moeilijk omdat ze mondeling worden overgeleverd en bekendstaan onder vele titels. Zo ook deze eersteklas tranentrekker. Heuvelmans kent het als Het stille klooster, maar er zijn ook liedbladen bekend onder de titel In ’t zwarte klooster, of Achter in het stille klooster. Op de website van Het Geheugen van Nederland lees ik dat de oorspronkelijke titel luidt: Zachtjes klinkt het avondklokje; en dat het een vertaling is van een Duitse compositie uit circa 1870. Die website is een goudmijn voor wie naar oude straatliederen zoekt, maar helaas nogal moeilijk te doorzoeken. Wie ‘Het stille klooster’ wil beluisteren in de uitvoering van Bennie Huisman, kan het best naar de collectie Straatliederen gaan en daar de Topdertig aanklikken. Ook het muziekschrift is daar te vinden, en diverse liedbladen die door straatzangers verkocht werden.

Ik volg hier de tekst zoals Cor Heuvelmans die instuurde. In het eerste deel wordt de gewonde soldaat binnengedragen in het stille klooster, dat een oorlogshospitaal is. Een ‘zuster in zwarte dracht’ draagt hem:

Beide benen afgeschoten

en daarbij de rechterhand

want hij had zo trouw gestreden

voor zijn eer en vaderland.

Dan komt de moeder:

Bij het ziekbed aangekomen

nam zij ’t witte doodskleed af

en in tranen stort zij neder

‘Delf voor mij en hem een graf.’

En zo geschiedt. Het laatste couplet:

Op het kerkhof ligt begraven

Ene moeder en haar zoon

En nu strijden zij voor eeuwig

Ja, voor eeuwig voor Gods troon.

Het is een anti-oorlogslied van alle tijden, maar zoals gezegd, wordt dit lied in Nederland meestal geïdentificeerd met de Eerste Wereldoorlog. Dat is ook de reden waarom het is opgenomen in het lijvige boek ‘Het monster van de oorlog’ van Rob Kammelaar, dat vorig jaar verschenen is, een kloeke verzameling liedjes en gedichten uit en over de ‘Grote Oorlog’. Daarin lees ik dat ook de Zangeres zonder naam dit lied op de plaat heeft gezet, zij het alleen de laatste vier coupletten. Van de straat naar de plaat. Het aardige is dat Cor Heuvelmans me ook een modern liedblad stuurde van dit lied, helemaal in de stijl van de vroegere straatzangers. Klik hier om dat liedblad te zien.

 Uw bijdrage kunt u per post insturen of via leed@brabantsdagblad.nl.