De feesten en partijen van vroeger
Stuur uw bijdrage aan: eindredactie@brabantsdagblad.nl

Het schuifke

Ed Schilders

‘Ik ben op zoek’, schreef Anna Casteleyn ons, ‘naar een gedichtje dat mijn vader vroeger voordroeg.’ Ze herinnert zich dat het over ‘een knaapje’ gaat en ‘een schuifje’ dat geopend wordt, en dat in dat laatje een ‘uurwerk’ ligt. We plaatsten deze vraag in onze vragenrubriek en kregen ondanks de beperkte informatie al vrij snel drie antwoorden. Hannie van Hoof kende het nog van de middelbare school, en Cor Heuvelmans-Segers van declamatiewedstrijden bij de RKJB, ofwel Rooms-katholieke Jeugdige Boerinnen. De titel luidt ‘Het geschenk’, en het werd geschreven door de in 1875 gestorven Vlaamse dichteres Rosalie Loveling. Het werd een klassieker onder de voordrachten, een rasechte gesproken smartlap. Want wat blijkt? Het ‘schuifken’ wordt geopend door opa, en zijn kleinzoon, het ‘knaapje’, ziet daarin dat uurwerk liggen, en dat zou hij graag willen hebben. Opa aarzelt, want dit zakhorloge met ketting is ooit het bezit geweest van zijn overleden zoon, de vader van het knaapje. Toch geeft hij het uurwerk aan zijn kleinzoon. Dan maakt de dichteres een sprongetje in de tijd, en ze brengt ons naar een kerkhof. Daar wordt het knaapje begraven: De scholieren stonden er rond/ En een grijsaard boog met moeite/ Nog eene knie ten grond. Het gedicht besluit met het moment waarop de grootvader het uurwerk ten tweeden male in het ‘oude schuifken’ legt. Een smartlap, zeker, maar Jos de Vet meldde ons dat deze tekst ook opgenomen is in de grote bloemlezing uit de Nederlandstalige poëzie van Gerrit Komrij.

Dit alles herinnerde me aan een brief die ik al veel langer geleden ontving van mevrouw Lentjes-van Engelen, met een vergelijkbare tekst. Alleen, daarin zijn de geslachten verwisseld! Geen opa maar een oma, geen knaapje maar een Marietje: Zij snuffelt in kasten en laatjes/ dat vindt ze zo prettig en fijn/ op zekere dag vindt ze een parelsnoer/ och grootmoeder, geef dat aan mij. Marietje krijgt het parelsnoer. ‘Het was eens van je moe’, zegt oma. En precies zoals het knaapje, overlijdt ook Marietje kort daarna: Marietje jij ging nu van ons heen/ jij was nog zo klein/ zo jeugdig en rein/ Het parelsnoer dat keerde weer/ maar ons klein Marietje niet meer.

De tekst over Marietje wekt de indruk dat het geen voordracht is, maar een moderner lied. Misschien zijn er lezers die ons daar meer over kunnen vertellen? Uw bijdragen, vragen en antwoorden, kunt u insturen per post of via eindredactie@brabantsdagblad.nl