HOME CUBRA

INHOUD AUTEURS

Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

63ste Jaargang - juli 2013

 
HOME BC / BL Contact / Reageren Archief Brabant Cultureel Archief Brabant Literair
 
 

Marieke Vromans. foto Piet den Blanken

 

www.mariekevromans.nl

www.facebook.com/anywhereyougo

www.youtube.com/watch?v=g_Md3iPe4RE

 

Stefanie van der Ploeg. foto Piet den Blanken

 

© Brabant Cultureel / Brabant Literair – juli 2013

Oksels wegsnijden

 

Het project Anywhere you go combineert liefde voor natuur en landschap, schoonheid en ambacht in een schoenklomp. Marieke Vromans en Stefanie van der Ploeg brengen er hun opleiding tot landschapsarchitect in samen met hun kunstenaarschap en hun afkomst van het platteland en uit een familie van looiers en schoenmakers.

 

door Muriel Boll

 

Er staat weliswaar Sigarenfabriek op de oude gevel in Den Bosch, maar binnen ruikt het niet naar tabak en nergens hangen tabaksbladeren te drogen. In plaats daarvan: potten met verf en inkt, rijen zeeframen en grote werktafels in hoge, lichte ruimtes. Hier worden geen sigaren meer gerold, maar wordt grafiek gedrukt in het Grafisch Atelier, zoals de fabriek nu heet.

Binnen zijn Marieke Vromans en Stefanie van der Ploeg aan het werk. Ze maken een proefdruk op papier en bekijken het resultaat nauwkeurig. Is de afdruk van de plattegrond mooi scherp, scherp genoeg om op leer te worden afgedrukt? Want dat is de bedoeling. De plattegrond moet uiteindelijk op een stuk leer komen dat later de kap van een schoenklomp gaat worden. Het maken van bijzondere schoenklompen is hun gezamenlijke project waaraan ze werken naast hun dagelijkse werk. Zij doopten het Anywhere you go.

 

Marieke Vromans (r.) en Stefanie van der Ploeg (l.). foto Piet den Blanken

 

Dierbaar

Als voorbeeld laat Marieke de klompen zien die ze nu draagt. Links en rechts zien er verschillend uit: op de ene klomp de plattegrond van Loon op Zand, waar ze is geboren en getogen, op de andere prijkt die van Ghana, een belangrijke plek voor Marieke omdat ze daar langere tijd is geweest. De twee prints laten duidelijk het verschil zien in ruimtelijke planning. In Nederland gebeurt dat tot op de vierkante centimeter, terwijl Ghana helemaal geen ruimtelijke planning kent. ‘Anywhere she goes’ vergezellen deze twee dierbare plekken Marieke als ze op deze klompen loopt.

 

foto Piet den Blanken

 

Marieke: ‘Stefanie zag de klompen in mijn atelier staan en vond ze mooi met die grafische prints. Toen werd het idee geboren: vertel ons welke twee plekken op aarde voor jou van speciale betekenis zijn en wij zorgen voor klompen die jouw verhaal vertellen. En de klompen maken we zelf.’

Waarom klompen? Je kunt ook een trui met een plattegrond bedrukken. Marieke Vromans komt uit een familie van klompenmakers in de Langstraat, haar overgrootvader maakte ze al en haar vader heeft ze ook nog gemaakt. De hele geschiedenis van Marieke zelf zit in de klompen. Het leer wordt gekocht bij een achternicht van Marieke, Jeannine Vromans, die het leer in Loon op Zand zelf looit. De klompenmakerij met zijn machines stond nog klaar in diezelfde plaats.

 

Prikkeldraad

Marieke’s vader vond het een prachtidee, hij leerde Marieke en Stefanie van der Ploeg hoe je klompen maakt. Hij heeft hun ook het leer leren kennen. Waar je op moet letten, welke plek van de buik het meest trekt. ‘Denk eraan: oksels wegsnijden!’ herinnert Stefanie zich. Het leer van de oksels kun je niet gebruiken, omdat het op die plekken heel zacht is. Je kunt er etuitjes van maken, geen klompen. Stefanie is op een boerderij geboren. Zij kan een plat vel leer interpreteren, zien waar de oksels zitten.

Het tweetal heeft gemerkt dat leer in water er soms vreselijk gebobbeld uit kan zien, maar dat het toch altijd weer glad opdroogt. En dat er op sommige plekken meer luchtbelletjes omhoog kunnen komen dan op andere plekken: leer ademt. Ze kunnen zien waar het dier in het prikkeldraad heeft gehangen en waar het door een horzel is gestoken. Hun leer komt van koeien uit Brazilië.

Stefanie en Marieke moesten ook uitvissen hoe je de plattegronden op leer drukt. Ze gebruiken daarvoor inkt op waterbasis. Dat is niet zo schadelijk voor het milieu. Maar die inkt moet er niet afspoelen of makkelijk beschadigd raken, dus moet er een harder bij. De goede verhouding vinden, was een kwestie van informeren bij de producent en van uitproberen, maar inmiddels weten ze hoe het moet. ‘En we hebben anderen die hier ook in het Grafisch Atelier werken om advies kunnen vragen,’ zegt Marieke. ‘Dat is zo leuk van het werken hier.’

 

foto Piet den Blanken

 

Hoogtelijnen

Vandaag zijn ze bezig met klompen voor een bruidspaar waarvan de één uit Alphen aan den Rijn komt en de ander uit Zürich. De plattegronden hebben ze al gefotografeerd op de zeeframen. Op een tafel worden die ramen vol gezet met inkt; het ziet er uit als een verfpapje. Dat wordt een paar keer heen en weer gehaald over het raam en daarna wordt het papier er onderuit getrokken.

Eerst wordt een afdruk op papier gemaakt om te controleren of de druk duidelijk is. En of erop staat wat ze erop willen hebben. In dit geval, Alphen, moet het huis van de bruid er op staan, dat van haar vader en de werkplek. En op de afdruk van Zürich moeten beslist ook de hoogtelijnen te zien zijn, want hoogte is wat de bruidegom zo mist in Nederland.

Hoe kom je aan al die verschillende kaarten?

Ze hebben mazzel. Stefanie van der Ploeg werkt naast Pied à Terre, dé reiswinkel in Amsterdam waar je kaarten en plattegronden kunt vinden van bijna alle plekken ter wereld. Ook het architectenbureau zelf heeft een flinke kaartenvoorraad. Een enkele keer is het toch moeilijk de goede kaarten te vinden. Zo wordt nog gezocht naar een kaart van de plaats in Kroatië waar de bomen groeien waarvan hun klompen worden gemaakt, en één van de plek in Brazilië waar de koeien grazen die het leer leveren. Dat leer wordt plantaardig gelooid, waardoor het zo lekker naar leer blijft ruiken.

 

foto Piet den Blanken

 

De houten zolen waarop het leer wordt geplooid, komen uit Oost-Kroatië. Ze worden daar gemaakt van eiken, beuken of elzen die in een productiebos worden gekweekt. Marieke en Stefanie plooien de kappen zelf en nieten ze vast in de zool. Vervolgens worden ze op houten leesten in model geperst.

 

Lange adem

Het aantrekkelijke van het klompen maken is dat je direct resultaat ziet. Dat is in het reguliere werk van Marieke en Stefanie wel anders, daarin moeten ze over een lange adem beschikken. Ze leerden elkaar kennen tijdens hun studie tuin- en landschapsinrichting. Daarna ging Marieke naar de kunstacademie en nu houdt ze zich bezig met kunst in de openbare ruimte. Hoe je woonwijken die tot de sloop zijn veroordeeld toch nog voor een tijdje goed leefbaar kunt maken met behulp van kunst. Daarvoor moet je weten hoe de wijk is veranderd, hoe het er vroeger uitzag. Daar heb je oude kaarten bij nodig.

Stefanie ging bij een landschapsarchitectenbureau in Amsterdam werken. Voor haar is het belangrijk om te weten te komen hoe het landschap is gegroeid. Stond daar vroeger een boerderij, is daardoor die verhoging in het landschap ontstaan? En was dat weggetje er altijd al? ‘Leg oude kaarten op elkaar en je ziet hoe het landschap is ontstaan.’

Geen wonder dat ze allebei een zwak voor kaarten en plattegronden hebben.

Er wordt niet uitsluitend gewerkt aan klompen met hoogstpersoonlijke verhalen, maar ook aan drie standaardprints. Eén model met de naam Roots heeft prints die laten zien waar de gebruikte materialen vandaan komen, de weilanden in Zuid-Brazilië en de bossen in Oost-Kroatië. Model twee, Holland, draagt de plattegrond van de Amsterdamse grachtengordel op de ene klomp en op de andere een stukje typisch Hollands veenweidelandschap. Aan het derde model, Brabant, wordt nog gewerkt. Het zal de geschiedenis van de leer- en schoenindustrie van de Langstraat tonen.