Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

63ste Jaargang - februari 2014

¶ Rob Ruggenberg, De Boogschutter van Hirado. Amsterdam: Querido 2013, 320 pp., ISBN 978-90-451-1607-5, hb., € 15,95.

www.queridokinderenjeugdboeken.nl

www.hirado.nl

www.ruggenberg.nl

De Japanse schrijver Shūsaku Endō (1923-1996) schreef een beroemde roman over deze periode van christenvervolging in Japan. Deze roman, Chinmoku, verscheen in 1966. In 1972 verscheen een Nederlandse vertaling (Stilte) door C.M. Steegers-Groeneveld, uitgegeven in Brugge, in 1987 herdrukt door de Arbeiderspers, in 2000 door Meulenhoff en eind 2012 opnieuw door Uitgeverij Kok.

©Brabant Cultureel – februari 2014

Nieuw jeugdboek van Rob Ruggenberg

De nieuwste van Rob Ruggenberg heeft De boogschutter van Hirado als titel. Het is opnieuw een spannend, jeugdboek dat zo spannend is dat je het achter elkaar wil uitlezen. Ook in dit historische boek van Ruggenberg gaat niets er zoetsappig aan toe. Met tere kinderzieltjes heeft de schrijver niets te maken, hij schrijft het verhaal zoals het geschreven dient te worden. Voor wie meent dat het onderwijs in Nederland te feminien is geworden.

door Muriel Boll

Afgelopen november werd Ruggenbergs nieuwste boek gepubliceerd: De Boogschutter van Hirado. Al op de omslag zie je een heel verhaal. Een baai met een strand en op de achtergrond bergen gehuld in blauwgrijze nevels. Dat zou een lief plaatje kunnen zijn, als niet op de voorgrond een bootje is getekend met een blonde jongen daarin. Hij heeft een heel lange pijl en boog in de aanslag. Dichtbij lijkt een meisje vast te zitten aan een grote steen, op het strand daarachter staan soldaten die er niet bepaald vredelievend uit zien.

Dit plaatje op de omslag is niets vergeleken bij wat je binnenin te lezen krijgt. Mensen worden met pijlen doorboord, koppen rollen over het strand, en de zee is onveilig door Chinese piraten. Dit is kortom een ruig verhaal.

Rob Ruggenberg. foto Kees Beekmans

Trots

Het verhaal speelt in de zeventiende eeuw, de tijd van de VOC waar we trots op moeten zijn. Wel, Ruggenberg laat je kennis maken met een kant van die Compagnie die geen reden geeft je trots te voelen. Er waren toen nogal wat Japanners door de Portugezen tot het christendom bekeerd, en die bekeerlingen werden streng vervolgd. Op een gegeven moment brak er opstand uit in het kasteel van Hara dat de katholieke Japanners in handen hadden.

Het schijnt dat een VOC-schip de Japanners heeft geholpen met het neerslaan van die opstand, maar de kanonnen van dat schip hadden een te klein bereik en veel heeft het dus niet geholpen. Zeker niet nadat de Japanners ontdekten dat op de gevel van de handelspost in Hirado (bij Nagasaki) Anno Domini staat! Verwijst dat niet regelrecht naar het christendom? De hele handelspost moest tot en met de laatste steen worden neergehaald worden, en als dat niet snel genoeg ging, zouden er een paar Nederlanders worden onthoofd. Uiteindelijk werden de Nederlanders verbannen naar het kunstmatige eilandje Desjima.

Fluitschip

In De boogschutter van Hirado is het het VOC fluitschip Petten dat de Japanners helpt bij het bedwingen van de opstand. Op dat schip vaart Reyer Willeboorts als leerling-koopman mee naar Hirado, in het zuiden van Japan.

Reyer, 14 jaar, komt uit Veere. Middenin een koude nacht in 1614 heeft zijn vader hem gewekt. Ze gaan te voet naar Vlissingen. Zijn vader is koopman en probeert Schotse schuldeisers te ontvluchten door naar Batavia te varen. In Batavia wordt Reyer door zijn vader in de leer gedaan bij koopman Jeremias Wonderaer. Dat deze drie mensen hebben echt bestaan, geeft het verhaal extra spanning. Ook het meisje Sakura, waar Reyer verliefd op wordt, heeft echt bestaan. Zij was de dochter van de lage samoerai Mondo Ukibashi, die het vertikte om seppuku te plegen. Dat was het gebruik van samoerai om eervol zelfmoord te plegen na de dood van de daimyo bij wie hij in dienst was.

Op weg naar Hirado komt Reyer de Chinese zeepiraat Ikuan tegen. Die heeft ook echt bestaan en het bijzondere is dat Ikuan Nederlands sprak. Hij had op de handelspost in Hirado als tolk voor de Nederlanders gewerkt. Ikuan geeft Reyer een brief en een dolk mee voor zijn zoon, maar dat moet geheim blijven. Zoiets is natuurlijk aanleiding voor gevaarlijke zaken.

Wassen

Intussen is het meisje Sakura door haar vader uitgehuwelijkt aan koopman Wonderaer met als doel de Nederlanders te bespioneren. Sakura kent enkele woorden Nederlands. Deze ‘huwelijken’ kwamen vaak voor en als de koopman weer naar Nederland terugging, was het huwelijk over. Sakura walgt van haar oude man. Hij stinkt, net als de andere Nederlanders overigens. Zij dachten dat wassen niet goed was voor het lijf, het werd er maar zwakker van. Voorin het boek staat een Japanse haiku:

            Gaan de Hollanders

            naar het huis van de daimyo

            dan zwermen de vliegen hen na

Sakura laat haar oog vallen op de jonge Reyer die immers ook in het huis van Wonderaer woont, en natuurlijk wordt hij ook verliefd op haar. Sakura leert hem dan wel snel de Japanse hygiëne in acht te nemen. Door de verwikkelingen die Reyers opdracht met zich meebrengt, wordt hun liefde zeer op de proef gesteld. Maar uiteindelijk redt Reyer haar als een ware held uit handen van de gewelddadige Nobumasa Matsura.

Proloog

Ruggenberg laat je niet alleen bloedstollende avonturen lezen, maar ook kennismaken met de Japanse cultuur en Japanse gewoontes, en hij brengt je oude Nederlandse gebruiken bij. Dat is wat De Boogschutter van Hirado tot zo’n goed boek maakt. Daarbij heeft hij een mooie vorm voor zijn verhaal gevonden door in een Proloog iets raadselachtigs te schrijven, dat steeds in je achterhoofd blijft hangen. Pas op het eind van het verhaal lees je hoe het zo gekomen is. Een heerlijk boek.

Het boek is verdeeld in vier delen: Zomer, Herfst, Winter en Lente. En elk deel kreeg een eigen haiku mee. Voor de zomer is dat:

’t Is niet te merken

aan ’t zingen van de krekels

hoe snel ze sterven

De Japanse kanji-tekens van de vier seizoenen zijn speciaal voor dit boek gecalligrafeerd door kunstenaar Ryuichiro Tateishi in Hirado.