Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

63ste Jaargang - augustus 2014

Jos de Kok, directeur-bestuurder van de Nobelaer in Etten-Leur. foto Piet den Blanken

¶ www.nieuwenobelaer.nl

©Brabant Cultureel – augustus 2014

Een nieuw leven voor De Nobelaer

Een gemeentebestuur dat kiest voor een nieuw cultuurpaleis, dat klinkt in deze tijd als een godswonder. En een directie die vervolgens zonder veel protesten akkoord gaat met een verlaging van de jaarlijkse subsidie, dat lijkt helemaal een anomalie. Toch is dit wat er staat te gebeuren in Etten-Leur.

door Camiel Hamans

De Nieuwe Nobelaer, het niet meer zo heel nieuwe combinatiecentrum van theater, congresgebouw, bibliotheek, muziekschool, instituut voor kunsteducatie, poppodium, speelotheek, kunstuitleen, VVV en Uitbalie, is versleten. Dat is al een aantal jaren bekend, maar tot voor kort wilde de gemeenteraad van Etten-Leur niet aan vervanging denken.

Te duur, een nieuw theater annex cultuurcentrum van een 22 à 23 miljoen, dat was veel te kostbaar voor een gemeente als Etten-Leur met zijn ruim 50.000 inwoners. Een reparatietje hier, een noodverbandje daar en een opknapbeurt moesten het gebouw overeind houden. Tot cultuurwethouder Jan van Hal (CDA) het begin 2014 aandorst de noodkreet van directie en Raad van Toezicht van de Nieuwe Nobelaer te beantwoorden en de raad deze keer wist te overtuigen van de noodzaak een nieuw gebouw neer te zetten. Voor een totaalbedrag van een 15 tot 16 miljoen.

Artist impression van het interieur van de nieuwe Nobelaer.

Banakker

‘Herstel en renovatie van het bestaande gebouw was geen optie,’ vertellen directeur-bestuurder Jos de Kok en voorzitter van de Raad van Toezicht Motell Rijnen. ‘Het pand is op. De buitenkant oogt nog wel, maar van binnen is het gebouw een zieke, oude man vol betonrot. Machinekamers en cv-installaties uit 1958. Die zouden eventueel nog wel kunnen worden vervangen, maar het gebouw stamt uit een tijd toen oppervlaktes nog niet per se efficiënt moesten zijn. Dertig tot veertig procent van de beschikbare 9000 vierkante meter is loze ruimte. Er zijn zes verschillende barlocaties, het dak is niet geïsoleerd en per jaar zijn we € 130.000 kwijt aan energiekosten.’

‘De keus was dus duidelijk. Of de tent dicht of een nieuw pand. Dat laatste wordt het gelukkig. Jammer genoeg niet op de bestaande locatie, maar wel op een goeie plek: aan de Banakker, de invalspoort aan de Bredase kant van Etten-Leur, tegen het winkelgebied aan, in een omgeving waar volgens plan ook een ijsbaan en een zwembad moeten komen.’

Artist impression van de nieuwe Nobelaer in zijn omgeving.

Ontmoeten

‘Het nieuwe gebouw wordt behoorlijk kleiner, 6000 vierkante meter. Dat klinkt als een achteruitgang, maar dat is het niet. We krijgen veel minder loze ruimtes en we gaan het pand in overleg met de nog te kiezen architect functioneler opzetten. Daardoor denken we dat we ook met minder subsidie toe kunnen. We krijgen nu € 3,3 miljoen. Vanaf 2018 wordt dat 3 ton minder. Dat is wat meer dan we door efficiënter te werken, zelf denken te kunnen ophoesten. Dus misschien dat er nog een enkele ingreep in de exploitatie nodig blijft.’

‘We zien onszelf als een dienst van algemeen publiek belang. Vandaar ook dat subsidie gerechtvaardigd is. Onze basisfunctie is “ontmoeten”, in het theater, maar ook in de cursussen drama en dans, in de beeldende projecten en natuurlijk in het grand café dat via het leescafé overgaat in de bibliotheek. Wij focussen op dienstverlening en ondersteuning. Niet alleen in het cursusaanbod en in de verschillende uitleenfuncties, maar ook door expliciet aan zaken als bijvoorbeeld leesbevordering te werken. Het theater is er bovendien net zo goed voor amateurs, de ensembles uit de eigen gemeenschap, als voor kleinschalig professioneel aanbod, dat we door het Bredase Chassétheater op basis van ons programmeringsprofiel laten inkopen.’

‘De Nobelaer, zoals het nieuwe centrum waarschijnlijk weer zal gaan heten, zal ook initiatieven buitenshuis ondersteunen. Een vereniging die op locatie een uitvoering wil geven, kan gebruik maken van onze expertise en onze technische hulpmiddelen. Als anderzijds de grote plaatselijke scholengemeenschap KSE een musical wil uitvoeren, zijn ze hier zeer welkom. Wij willen zo’n productie graag hier in huis neerzetten en al onze techniek en andere hulpmiddelen beschikbaar stellen.’

Jos de Kok. foto Piet den Blanken

Samenwerken

‘De Nobelaer is er voor de gemeenschap en kent geen drempel. En we overschrijden daarbij klassieke grenzen: samen met de ouderenbond KBO zetten we bijvoorbeeld een serie op die veel verder gaat dan uitsluitend theaterbezoek.’

‘In de serie zitten twee avonden met liedjes uit de jaren ’50 en ’60, dat valt nog binnen de gebaande paden. Een Matthäus, zo’n onderdeel is ook nog niet erg gewaagd. Een inleiding op de Matthäus is al een beetje ongewoner, maar de twee laatste onderdelen zijn dat zeker: een inleiding Facebook – hoe houd ik contact met mijn kleinkinderen – en een inleiding kinderliteratuur: als ik mijn kleinkinderen voorlees, hoe kom ik dan aan goede boeken?’

‘Zo’n serie, die goed duidelijk maakt wat onze filosofie is, zou door een klassieke theaterprogrammeur nooit bedacht zijn. Wel door een interdisciplinair team zoals wij dat hebben en dat zich laat sturen door vragen uit de gemeenschap. En vervolgens hebben we door de combinatie muziekschool, theater, bibliotheek en mediacentrum ook alle deskundigen in huis om het aanbod waar te kunnen maken.’

‘Het gaat ons niet alleen om ouderen. De jeugd is zeker zo belangrijk. Daarom werken we samen met scholen op het terrein van cultuureducatie. Voor ons betekent dit dat we intern de schotten tussen de disciplines moeten wegnemen, want voor kinderen gaan muziek, dans, theater en het maken van decors en rekwisieten, dus beeldende kunst, samen. Dat is de vertaalslag die we nu in huis aan het maken zijn.’

Artist impression van het interieur van de nieuwe Nobelaer.

Ervaren

‘Iedereen moet de kans krijgen te ervaren wat kunst en cultuur kunnen bijdragen aan een beter leven. Dat is wat ons drijft en dat is wat de inwoners van Etten-Leur hier en vooral in het nieuwe gebouw moeten kunnen ervaren. Bij het maken van muziek, door het lezen van boeken, door zelf te leren schilderen en beeldhouwen, door te dansen, door het lenen van beeldende kunst en door zich uitgenodigd te voelen om naar het theater te komen. Daarbij schenken we vervolgens een goed glas of een lekker kopje.’