Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

64ste Jaargang - nummer 1 - februari 2015

¶ www.rikvaniersel.nl

©Brabant Cultureel – februari 2015

Onbevangenheid belangrijkste gereedschap voor Rik van Iersel

De wereld komt elke dag keihard binnen in het hoofd van de Eindhovense kunstenaar Rik van Iersel (Maastricht 1961). Een deel van die beelden vloeit naadloos over in de illustraties die hij maakt voor posters, cd- en lp-hoezen, strips en kinderboeken. En, heel uitzonderlijk, in de vormgeving in de catalogi van zijn eigen werk.

door Gemma van der Heyden

‘Vormgeven is mijn natuur. Ik communiceer via tekeningen. Dat deed ik als kind al en mijn ouders begrepen dat. Zij konden dat lezen in mijn tekeningen. Voor mij was het dwangmatig. Ik moest alles tekenen en had niets met lezen. In die tijd verschenen er al tekeningen van mij in de Okki en de Taptoe.’

Rik van Iersel. foto Gemma van der Heyden

Rik van Iersel liep vast na zijn eerste jaar op de middelbare school. Verder dan de brugklas is hij niet gekomen. ‘Ik ging door met tekenen en begon met muziek maken. Dat ging niet samen met school. Tekenen werd een keuze.’ Zijn ideaal in die tijd was om striptekenaar te worden, maar zijn kennismaking met de muziek bepaalde dat het anders ging. Het Eindhovense cultureel centrum De Effenaar was voor Van Iersel het podium dat zijn aandacht trok. Zijn tekenwerk paste bij de muziek die daar werd gespeeld. De Effenaar vroeg hem in 1979 om posters voor hun concerten te maken. Dat ziet hij als zijn start als illustrator.

Rik van Iersel, hoes voor de cd Confrontatie van Marco Martens.

Discipline

Het illustreren ziet Van Iersel niet als een aparte discipline binnen zijn werk: ‘Ik hou niet van het woord discipline. Het bakent dingen af. Ik maak muziek, schilderijen, theater, film en breng mensen samen. Kunst is voor mij communiceren, waarbij ik alles als een collage samenstel. Het een heeft met het ander te maken. Als ik schilder werk ik ook aan een tekening en dat beïnvloedt elkaar. Op die manier lopen mijn projecten door elkaar en hou ik alles in eigen hand.’

Discipline geldt wel voor de wijze waarop Van Iersel werkt. Voor hem zitten er twee werkdagen in één dag: een vóór en een na het avondeten. Daar hoort vroeg opstaan bij, terwijl hij tot diep in de nacht doorwerkt.

Zijn werk begint met gekrabbelde tekeningetjes. ‘Scribbelen’ noemt hij dat, of droedelen. Het is iets anders dan een schets, want een scribbel kan uitgewerkt worden tot een eindresultaat, een schets blijft vaak bestaan in de eerste opzet. Over een scribbel hoeft hij niet na te denken: ‘De tekening is er al, die zit in mijn hoofd. Toen de Texaanse singer-songwriter Johnny Dowd me belde om een cd-hoes te illustreren, tekende ik tijdens het gesprek de voorkant van het album. Dit telefoontekeningetje was klaar toen we ophingen en staat op het album Do The Gardon.

Rik van Iersel, hoes voor de cd Do the Gardon van Johnny Dowd.

Concentratie

Van Iersel: ‘Ik zie als het goed is, het proces zit in het resultaat. De toewijding, de concentratie, mijn ervaring en tijd maken van mij de kunstenaar die kan bepalen wanneer iets af is. Dat voel je.’

Op weg naar een illustratie gebruikt hij alle materialen die binnen handbereik liggen. Maar het begint meestal met een potlood of een artpen, een vulpen om mee te tekenen. ‘Daarmee kun je overal en altijd tekenen, ook in het vliegtuig.’ Zijn werk groeit met verf, knipsels, plakband, foto’s, kleurpotlood, inkt, tekstfragmenten uit e-mails, penselen, Japanse kalligrafeerkwasten en muziek. Letters zijn voor hem een ritme of een vlak. Hij gebruikt tekst niet om de letterlijke betekenis van het woord. Zoals een jazzmuzicus alle vrijheid benut binnen het kader van een thema, gebruikt Van Iersel zijn vrijheid om dingen zichtbaar te maken. Daarom is hij kunstenaar.

Om dingen zichtbaar te maken die hij belangrijk vindt, leerde hij op jonge leeftijd druktechnieken op het Grafisch Lyceum in Eindhoven. Na zijn vertrek van de middelbare school kreeg hij als vijftienjarige de kans deze opleiding te volgen, al was hij daarvoor nog veel te jong. Van Iersel zocht zijn vrienden tussen de oudere studenten die hem meenamen naar de reproafdeling en hem daar het drukken leerden. Van Iersel wilde de muziekband waarin hij toen speelde, zichtbaar maken met folders die hij op het schoolterrein uitdeelde. Daarmee overtrad hij het huisreglement van het lyceum en verliet hij definitief het onderwijs.

Rik van Iersel in zijn atelier. foto Gemma van der Heyden

Autodidact

Uit de keuze die hij toen maakte ontstond de autodidact die een volslagen unieke vormtaal opzet in beeld en geluid. Hij vertelt op een zeer dynamische wijze – die permanent ademt – de verhalen van de mens die maakt. Met zijn nieuwsgierigheid en onbevangenheid als basismateriaal voor het maken van beelden, treedt Van Iersel dagelijks het leven tegemoet.

‘De inspiratie ligt op staat en zit in de mensen die ik tegenkom. Daar geloof ik in. Als kunstenaar werk ik vanuit vrijheid en niet met wat wordt opgelegd. Ik creëer dingen. Dat is altijd een positieve daad. Uiteindelijk moet ik er wel mijn handtekening onder kunnen zetten.’

Rik van Iersel, hoes voor de cd Now Only The Horns van Edward Capel.