Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

62ste Jaargang - mei 2013

foto Sipke Wadman

¶ Fontys Hogeschool voor de Kunsten (FHK), Verdi Macbeth. Koepelhal, Spoorzone Tilburg.

Vertoond 18 en 19 april 2013. Gezien generale repetitie 17 april 2013.

©Brabant Cultureel / Brabant Literair – mei 2013

Macbeth in vijf kwartier

Een opera van meer dan 160 jaar geleden uitgevoerd door jonge mensen, dat klinkt niet erg 2013. Toch gebeurt het. In de Koepelhal in de Tilburgse Spoorzone. Voorbereid, bedacht en uitgevoerd door meer dan honderd studenten van de Fontys Hogeschool voor de Kunsten. En met succes!

door Camiel Hamans

De opera Macbeth van Verdi werd voor het eerst opgevoerd in 1847 in Florence en geldt als een van Verdi’s onmogelijkste stukken. Met de muziek is niets mis, integendeel, maar de dramatische structuur is onevenwichtig, zoals de vakliteratuur zegt. In gewone mensentaal: het verhaal is een rommeltje.

Verona

Daarvan merk je niets in de Tilburgse schooluitvoering. Regisseur Corina van Eijk, een van de weinige niet-studenten bij deze uitvoering, heeft het werk zo ingekort en zoveel vaart gegeven dat je als publiek geen seconde de tijd hebt om je te verbazen over de onwaarschijnlijkheden. Om half negen begon de voorstelling, om kwart voor tien stond het publiek enthousiast na te praten aan de bar.

Corina van Eijk heeft een naam te verliezen. Ze is de bedenkster, oprichtster en vaste regisseur van Opera Spanga, ‘Het Verona van Weststellingwerf’. In dit Friese dorpje is Van Eijk in 1989 in haar achtertuin een opera begonnen. En dat initiatief loopt nog steeds, trekt ’s zomers duizenden belangstellenden naar het Friese platteland en is veel meer dan Verona. Van Eijk vernieuwt het genre: geen sterren en uitgekauwd repertoire, maar jonge en enthousiaste zangers en wat minder bekende stukken in combinatie met film, levende decors en een interpretatie die tegelijk raakt en begrijpelijk is.

foto Sipke Wadman

Swingend

Dat is met deze Macbeth ook het geval. Tegen de achterwand van de enorme koepelhal, een oude NS-loods waar indertijd groot onderhoud gepleegd werd aan locomotieven, hangt een half hoog wit achterdoek. Er bovenuitsteekt een wenteltrap die naar achterliggende kantoortjes leidt en erachter is half een overloopje zichtbaar met een prominente rode brandslanghaspel. Op die achterwand en daarboven verschijnen de meest fantastische animaties, gemaakt door studenten. Een wuivend oerwoud bijvoorbeeld, waarin door de zaal aanstormende dansers, verkleed als aap, opeens virtueel de bomen inklimmen. Een echte auto van verhuurder MacDrive die langs de tribune aan komt rijden, op de speelvloer keert en vervolgens om een hoek achter het orkest verdwijnt. Een damesballetje, verleidelijk dansend en tegelijk manipulerend met kalashnikovs.

foto Sipke Wadman

Maar het zijn niet alleen de effecten die de voorstelling maken. De muziek, door van Eijks huiscomponist Floris van Bergeijk gearrangeerd voor groot bezet kamerorkest, jazz combo en accordeonensemble is tegelijk Verdi en van deze tijd. Waar hoor je een door een smeltende vibrafoon begeleide swingende lady Macbeth, drie accordeons die lijken te fungeren als basso continuo voor Macduff en een keyboard dat vloeiend mengt met een strijkersgroep. De uitvoerenden zijn allemaal studenten, zelfs de dirigent Jean-Pierre Gabriel en hij houdt de boel bij elkaar als had hij reeds een tiental jaren ervaring.

foto Sipke Wadman

Kippenvel

Maar de ontdekking van de avond is Lady Macbeth, Willemijn Spierenburg. Op de avond van de generale repetitie moest ze zich ‘vanwege een indispositie en om op de première te kunnen schitteren’ enigszins inhouden. Desondanks of misschien juist daardoor lukte het haar de luisteraars kippenvel te bezorgen. Spierenburgs sotto voce heeft een dramatische kracht die indringender is dan het geweld waarmee de standaard Sieglinde en Ariadne hun publiek proberen te overtuigen. En die paar keer dat ze voluit ging en op volle kracht naar de toppen van haar hoogte reikte, voerde ze de luisteraar met machtige wiekslag mee. Spierenburg schijnt een late roeping te zijn. Een muziekdocente die pas vrij laat ontdekte dat ze een stem heeft. Gelukkig wellicht, want dan wordt haar talent niet te snel als weer een nieuwe ontdekking opgebruikt.

Changzhou

Willemijn Spierenburg was de kers op de taart, maar de taart zelf mocht er al zijn. Studenten van het conservatorium, van de afdelingen dans, muziek- en musicaltheater en van de Academy for Art, Communication and Design werkten samen. Gesteund door een enkele professionele kracht en één gast van buiten, Mark Gough, student van de Opera Studio Nederland die een zeer respectabele Macbeth neerzette.

De Fontys Hogeschool voor de Kunsten is een enorm bedrijf. Veertien opleidingen, vaak uiteenvallend in een docentenkant en een uitvoerende richting. Vijftienhonderd studenten in totaal, voltijders en deeltijders. Geen wonder dat er zoveel talent bij elkaar zit, maar dat het de hogeschool lukt al die individualisten en ego’s bij elkaar te brengen en samen iets moois te laten produceren, dát is wel een wonder. En dan te bedenken dat de school tegelijkertijd een productie heeft lopen samen met het Zuidelijk Toneel en de Nieuwe Vorst in Tilburg waarin ze de Chinese stad Changzhou in beeld brengen, een project dat bedoeld is als opmaat voor 2018Eindhoven.

Macbeth is voor de Fontys Hogeschool niet uitzonderlijk. Elk jaar organiseert de school een groot interdisciplinair project waaraan de diverse opleidingen meedoen. Als die elk jaar een niveau halen als deze Macbeth, dan mag de school die wel ruimer aankondigen. Nog een programma en tekstboekje erbij, boventiteling in de zaal en de voorstelling kan zo mee op tournee genomen worden door Opera Zuid.