natuur: natuurlijk

Bij het zoeken tussen tweedehandsboeken moet je af en toe geluk hebben. Dat geluk had ik een tijdje terug toen ik bij Books4Life twee omvangrijke foto-albums vond, heel fraai zelf gemaakte albums met echte foto's die allemaal de natuur tot onderwerp hadden. Op de rug stond: natuur : natuurlijk en daaronder 1, respectievelijk 2.

Nu vind ik natuurfoto's vaak nogal saai. Vooral als het om landschappen gaat. Een landschap verliest zo gemakkelijk zijn grootsheid als het teruggebracht wordt tot het platte vlak van hooguit een A3-papier. Ook de kleurweergave wil nog wel eens tegenvallen.

Alleen al het feit dat het in dit geval om zwart-wit fotografie ging, maakte het anders. Zwart-wit is een vorm van abstraheren. Naast een meer conventionele, schilderachtige benadering van de natuur zag ik in deze albums ook een fascinatie voor allerlei vormen - bijvoorbeeld van bomen of ribbels op het strand - en die vormen werden soms seriematig gepresenteerd. Bovendien was de kwaliteit van de afdrukken doorgaans hoog. Uit alles sprak een grote zorgvuldigheid, een toewijding om het woord liefde niet te gebruiken. Kortom, dit was geen gemiddelde amateurfotograaf. Maar ook weer geen professional - daarvoor sprak uit deze foto's toch teveel een bepaald soort gedrevenheid, die naar mijn idee eerder bij een amateur hoort dan bij een beroepsfotograaf.

John Lamet

Maar wie was de maker van dit moois? Waarempel, in het eerste album stond een keurig gekalligrafeerd voorwoord dat ondertekend was met 'John Lamet - Den Haag, december 1984.' Blijkens dat voorwoord waren de twee boeken al in 1980 klaar, op twee foto's na: 'het moesten foto's met sneeuw en ijs zijn, en wat voor winters hebben we tegenwoordig?' In dat hiaat was inmiddels voorzien.

De boeken waren van meet af aan bedoeld om 'bij elkaar te tonen wat er (in ons land) aan "natuur" te zien is, en hoe mooi dat is: landschappen, bomen, struiken, planten, bloemen, grassen, zee, strand en zand, water, zon, wolken, regen, rijp, sneeuw, ijs, ijzel en mist'. De fotograaf had al eens aparte boeken gemaakt over strand en bomen, maar 'nu wilde ik een compleet (nou ja) overzicht'. En hij voegde eraan toe: 'Grappig genoeg zijn hier inmiddels weer twee boeken over beperktere onderwerpen op en uit gevolgd: een boek met fotogrammen van planten e.d. en een boek over wolken, en ik ben nu ook bezig met een paar boekdelen waar de diverse (Nederlandse) landschappen (of restanten daarvan) in te zien zullen zijn. Wie weet worden ze historisch, nu de aanslagen van de beschaving op ons landschap alsmaar doorgaan.... (Zes, zeven, acht jaar geleden was ik overigens lang niet zo cynisch als tegenwoordig....)'

De meeste foto's in de delen 1 en 2 van natuur : natuurlijk blijken gemaakt te zijn in Den Haag en omgeving. 'Ik heb véél plezier beleefd aan het maken van deze twee boeken, die ik zelf in (of ondanks) alle bescheidenheid erg mooi uitgevallen vind', eindigt John Lamet zijn voorwoord, 'en ik kijk ze graag van tijd tot tijd in. Ik hoop dat anderen dat met evenveel genoegen zullen doen'.

Teloorgang natuur

Dat de serie natuur : natuurlijk na 1988 werd voortgezet, bleek uit de delen 4 en 8 die ook te koop lagen. Alleen al vanwege chronisch ruimtegebrek liet ik ze liggen voor andere liefhebbers. Maar wel fotografeerde ik het voorwoord van deel 8 dat de titel 'Boek 8, Het Laatste' droeg en dat begon met een fragment uit het gedicht 'De Dapperstraat' van J.C. Bloem:

Dat het gedicht, eindigend met de beroemde regel 'Domweg gelukkig, in de Dapperstraat', begon met: 'Natuur is voor tevredenen of legen', liet Lamet buiten beschouwing. Het ging tot zijn verdriet steeds slechter met de natuur in Nederland, niet op de laatste plaats vanwege het alsmaar uitbreidende wagenpark - 'wat een eufemisme'. Maar dat hij er nu een punt achter zette, had een andere reden: 'Het valt niet mee te stoppen met fotograferen (tenminste niet voor mij), je hebt wanneer je "buiten" aan het stappen of fietsen bent steeds het gevoel dat je iets mist als je het mooie dat je ziet niet "vastlegt" en "meeneemt". Maar er zijn grenzen aan de opslagruimte thuis...'

Hij schreef dat in 2006. Hoe was het sindsdien met hem gegaan?

'Wolkenboek'

'Wolkenboek'

Hoogerhoud, zo te horen zelf ook een man van vele talenten, verwees me voor nadere informatie naar Ton Lamet, een jongere broer van John.

De gepensioneerde leraar bleek in Hilvarenbeek te wonen en ontving me, samen met zijn vrouw Mieke, allerhartelijkst. Ja, de albums die ik gekocht had, hadden ze zelf uit ruimtegebrek geschonken aan Books4Life. En zo had ook de grote platencollectie een goede bestemming gevonden.

In kort bestek liet Ton Lamet het leven van zijn oudere broer de revue passeren. John Lamet was de tweede van de drie kinderen van Jan Lamet en Bep de Nies. Vader verdiende aanvankelijk de kost als 'orthopedisch maatschoenmaker'. De crisisjaren dwongen hem andere baantjes aan te nemen om aan de kost te komen. Zo werkte hij onder meer als rijtuigpoetser en hulpconducteur bij de Haagsche Tram Maatschappij alvorens over te stappen naar het Gemeentelijk Gasbedrijf.

John volgde de HBS op het Aloysius College. Zijn opleiding tot gymleraar moest hij opgeven toen bij hem TBC werd geconstateerd. In een mooi door hem zelf samengesteld driedelig familiealbum heeft hij een foto van zichzelf opgenomen, waarop hij te zien is terwijl een hond tegen hem opspringt. Het bijschrift luidt: 'Bij mijn definitieve thuiskomst uit het Nederlands Studenten Sanatorium, geheel van t.b.c. genezen, uitbundig en ontroerd/ontroerend verwelkomd door onze bijzondere hond Robbie, juli 1956'.

Lenig Door Atletiek

John vond emplooi op het kantoor van de GG en GD waar hij na verloop van tijd bij de afdeling jeugdpsychologie kwam te werken. In zijn vrije tijd werd hij technisch trainer van de vereniging LDA, ofwel: Lenig Door Atletiek - na de fusie met Haag '68 'Haag Atletiek'.

Met fotograferen was hij toen al een tijdje bezig. "Ik denk dat hij zijn eerste camera kocht toen hij geld ging verdienen", vertelt Ton. "Hij fotografeerde niet alleen graag in de natuur maar ook bij zijn atletiekvereniging. Hij maakte er ook ringfilmpjes die ze bij de training konden gebruiken. Met het maken van vergrotingen is hij pas begonnen nadat ik ermee begonnen was - en hij werd er nog veel fanatieker in dan ik."

Naast de natuur was de stad Den Haag een dankbaar onderwerp voor de fotograaf Lamet. "Hij fotografeerde niet alleen oude gebouwen maar legde ook afbraak en nieuwbouw vast. En hij zorgde voor een goede documentatie bij de foto's. Zo'n 17 foto-albums hebben we aan het Haagse gemeentearchief geschonken. Ze waren er zeer blij mee, ook vanwege de uitstekende documentatie."

Ton laat een album zien met tekeningen en aquarellen. "Dat deed hij dus ook." De onderwerpen variëren van de eigen handen tot landschappen.

Bescheiden

John Lamet was geen lid van een fotoclub. En exposeren deed hij ook niet. "Dat vond hij niet nodig", zegt Ton. Mieke, zijn vrouw: "Hij wilde niet op de voorgrond staan." Ton: "Hij is ook wel eens gevraagd om topsporters te gaan trainen in Papendal, maar daar heeft hij voor bedankt. 'Laat mij maar bij mijn eigen club', zei hij." Mieke: "Het was een tevreden mens."

Wel triest, dat hij in 2008 opeens begon te sukkelen met zijn gezondheid. "Parkinson. Hij ging heel snel, heel hard achteruit. Vooral als sportman vond hij dat vreselijk."

Ton Lamet is blij dat een belangrijk deel van de foto's van zijn broer een goede bestemming heeft gevonden. "Op het gemeentearchief in Den Haag vroegen ze nog wat wij er voor wilden hebben. 'Niets', hebben we gezegd, 'als zijn naam er maar onder staat'. We hebben trouwens nog een album met foto's die hij in Midden-Brabant gemaakt heeft. Misschien is dat iets voor het Tilburgs archief?"

Ik vraag Ton tenslotte nog naar het 'wolkenboek'. "Nee, dat hebben we niet meer", antwoordt hij. "Dat zal ook wel op een gegeven moment aan de een of de ander weggegeven zijn."

Toegegeven, ik zou het graag gehad hebben, of minstens gezien. Maar ik ben al heel blij met die twee delen natuur : natuurlijk. In het eerste deel staan trouwens al een paar mooie luchten...