de grafkelder van van Hogendorp op Nieuwkerk

Nieuwkerk is de naam van het landgoed dat ligt ten westen van de weg van Tilburg naar Poppel (B). De naam is afkomstig van het feit dat de Tilburgse katholieken hier na de reformatie een schuurkerk bouwden, net over de grens. Een deel van het landgoed is lang bezit geweest van de abdij van Tongerlo. In de jaren twintig van de 19e eeuw komt de familie van Hoogendorp, heren van Tilburg en Goirle, op betrekkelijk goedkope wijze in het bezit van dit landgoed. De bezittingen van de abdij worden om principiële redenen niet gekocht door de katholieke zuiderlingen, de Amsterdamse familie van Hogendorp heeft daar echter geen moeite mee. Nog maar kort in het bezit van de familie wordt er al driftig ontgonnen. Wegen worden aangelegd en zelfs een grafkelder. Deze gemetselde graftombe is gemaakt op verzoek van Gijsbert Jacob van Hogendorp. Zijn grote vrees was namelijk om levend begraven te worden. Hij liet daarom dan ook vastleggen dat bij zijn 'overlijden' de chirurgijn moest aderlaten en indien nodig opereren om er zeker van te zijn dat hij overleden was. Tevens wilde hij begraven worden in de grafkelder die niet gesloten werd door een steen maar door eenvoudige planken. Je moet er toch uitkunnen nietwaar, als alles op een vergissing blijkt te berusten..... Rond 1823 is de grafkelder op Nieuwkerk gebouwd. Eigenlijk is het een gemetselde koepel, bedekt met aarde en omringd door een kleine slotgracht. Vroeger is er zelfs een ophaalbrug geweest om bij de kelder te kunnen komen.
Op 2 november 1845 rijdt Gijsbert op zijn paard richting Tilburg als het noodlot toeslaat. Het paard slaat op hol. Gijsbert valt half van het paard en met een voet in de stijgbeugel wordt hij meegesleurd. Twee dagen later overlijdt hij aan zijn verwondingen. 
Gijsbert zal in zijn kist bijgezet worden in de grafkelder waar zijn broer Diederik reeds bijgezet is in 1839. In 1853 zal ook het stoffelijk overschot van de tweede vrouw van Diederik, Johanna Maria van der Sleijden, douairière van Hogendorp van Hofwegen hier haar rustplaats vinden.

Alhoewel. Lang hebben ze er niet gelegen. Op 13 mei 1861 worden de stoffelijk resten van de familie uit de kelder gehaald en overgebracht naar Dordrecht, om daar bijgezet te worden in het familiegraf.

Sindsdien staat de grafkelder leeg. Al gaan er verhalen dat in de mobilisatiejaren hier paarden gestald werden en in de tweede wereldoorlog zochten de mensen van Nieuwkerk hier hun toevlucht tijdens de felle gevechten die daarr hebben plaatsgevonden.

De kelder ligt er nu nog redelijk bij. De gracht er om heen is langzaam aan het verdwijnen en de ophaalbrug is geheel vervangen door een soort dijkje naar het eiland. Iemand moet zich enkele jaren geleden het lot van de grafheuvel aangetrokken hebben, want de bomen die op de heuvel groeien zijn allemaal zodanig bewerkt met een zaag dat ze afgestorven zijn.

Han van Meegeren

 


Gijsbert van Hogendorp. Foto afkomstig van de internetsite van het RAT 
(Regionaal Archief Tilburg)


Het dijkje vervangt de ophaalbrug.


Toch fraai gemetseld.


Bovenop de grafkelder. Eigenlijk is het meer een grafheuvel.


De bomen zijn allemaal om het leven gebracht.


Een foto gemaakt omstreeks 1930. De gezusters De Bont poseren welgevallig achter het hekje op de grafheuvel. Foto uit 'Een eeuw Goirle 1870-1970, door Jef van Gils en Ronald Peeters,.


Op het plafond lijkt een geschrift te staan uit 1940.

Bronnen:

- 'Een eeuw Goirle 1870-1970, door Jef van Gils en Ronald Peeters. een uitgave van boekhandel Soeters in 1992. ISBN 90-801208-1-2

- De internetsite van RAT: http://www.historietilburg.nl

- Pierre van Beek op CuBra: zie: http://www.cubra.nl/tilburgsdialect/pierrevanbeek/heemkunde65nieuwkerk1.htm