Huize Zionsburg in Vught

Van 1189 tot 1192 vindt de derde kruistocht plaats. Ook deze leidt tot vele gewonden en zieken onder de koene ridders en voetvolk. Om deze getroffenen goede hulp te kunnen bieden richtten de inwoners van Bremen en Lübeck in augustus 1190 een veldhospitaal in. Deze daad beschouwt men als de stichting van de zogenaamde Duitse Orde, voluit de Fratres Domus Hospitalis Sanctae Mariae Teutonicorum. Deze geestelijke ridderorde strijkt later op vele plaatsen in  Brabant neer, zo ook in het oude centrum van Vught. Op een flinke lap grond bouwt men het commandeurshuis van deze orde. 
Dit commandeurshuis is zover bekend de oudste bebouwing van het grondgebied aan de Taalstraat in Vught, recht tegenover de Lambertuskerk. De orde heeft een grote invloed op het kerkelijk gebeuren van die tijd. Zij benoemen de pastoors, innen een deel van het kerkgeld en er loopt zelfs een onderaardse gang van het Commandeurshuis naar de Lambertuskerk.

Als in 1543 de Gelderse roofridder Maarten van Rossum er achter komt dat de inname van 's-Hertogenbosch geen haalbare kaart is, haalt hij zijn gram door heel Vught plat te branden. Ook het commandeurshuis overleeft deze daad niet.

Tot 1663 blijft de overgebleven ruïne staan. In dat jaar wordt het landgoed gekocht door een zekere Cornelus Kuchlinus voor de lieve som van fl. 5000,- . De onderaardse gang is het enige dat overblijft van de erfenis van de Duitse Orde, hij bouwt een landhuis dat de naam Zionsburg krijgt. Het landhuis zag er uit als onderstaande tekening uit het tweede kwart van de negentiende eeuw.

Steendruk naar een prent van Von Geusau van het oude Zionsburg in de eerste helft van de 19e eeuw. (Prent uit de fotocollectie van het streekarchief Langs Aa en Dommel, gescand uit het boek 'Vught onvoltooid verleden deel 8.)

Dit eerste Zionsburg blijft staan tot 1882 en zal in die lange tijd vele eigenaren kennen. In dat jaar koopt Johan Lodewijk Marggraff het behoorlijk vervallen pand inclusief tuinmanswoning met stal en schuur, weide- en landbouwgronden voor een bedrag van fl. 51.650,- . Van 1882 tot op heden is het landgoed in het bezit van de familie Marggraff. Een familie van juristen, bekend om hun fervente strijd tegen overheid, kerk en een ieder die tegengestelde belangen dacht te hebben. Het familiebezit bestond buiten Zionsburg uit vele stukken land in Brabant en Gelderland. 
Johan Marggraff laat het oude Zionsburg slopen en bouwt er een fraai nieuw landhuis in neo-renaissance stijl met toren en twee serres. Op onderstaande ansichtkaarten uit het prille begin van de twintigste eeuw is Zionsburg nog in volle pracht te zien.

Vooral onder het bewind van de laatste bewoner van Zionsburg, Ewald Marggraff ging het landgoed erg achteruit. Om zo weinig mogelijk belasting te hoeven betalen was het van belang dat het landgoed in een zo slecht mogelijke staat was. Op onderstaande foto's kunt u de situatie zien rond de laatste eeuwwisseling.

(Bovenstaande twee foto's uit de collectie van de Nederlandse Kastelenstichting, met dank voor het mogen gebruiken aan Peter van der Wielen, www.kasteleninbrabant.nl)

Een brand in december 2003 maakt een einde aan de bewoning van Zionsburg. De brand is zo heftig dat de tachtigjarige Ewald Margraff net te laat is om zich te redden. Net achter zijn voordeur komt hij om het leven samen met zijn vaste kompaan, de hond Fokkie. 

Nu is het landgoed in handen van zijn drie zusters, die plannen hebben de ruïne te laten restaureren. In ieder geval hebben ze voor elkaar gekregen dat hun broer Ewald begraven is op zijn eigen landgoed.

Zionsburg is een trieste ruïne. Je kunt nog goed zien hoe mooi het geweest moet zijn. Het park er om heen is sterk verwaarloosd. Alleen het tuinmanshuis staat nog redelijk fier overeind. Zionsburg is niet geopend voor publiek.

Han van Meegeren, april 2005

Bronnen:

1: "Het landgoed Zionsburg en zijn eigenaren", door Mieke Kolster en Han Peek, Vughtse Historische Reeks deel 8, 2003, uitgave Boekhandel Brabant ISBN 90 801564 9 3
2: "Wij hebben grote lol met hem gehad hè", door Ingeborg Riedstra, Brabants Dagblad 22-1-2005
3: www.kasteleninbrabant.nl