CUBRA

INHOUD PIERRE VAN BEEK
HOME 
BRABANTS
KUNST
FOTOGRAFIE
TEKSTEN
AUTEURS
AUDIO
SPECIAAL

PRINT

Pierre van Beek - Heemkunde-artikelen

 redactie: Ben van de Pol

 

Pierre Ditz, de man met "negen zilveren ribben"

Het Nieuwsblad van het Zuiden - zaterdag 21 april 1973

 

Op deze plaats hebben we eens het verhaal verteld van de charlatan "dokter Sequah", die in het begin van deze eeuw onze stad zodanig op stelten zette, dat zijn naam in Tilburg decennialang voortleefde. Het zou tot in de twintiger jaren duren, voordat Tilburg weer eens op een opzienbarende wijze bij de neus genomen werd. Thans echter niet door een "wonderdokter" maar door een aartssimulant, die speculeerde op de meelijdende harten van de Tilburgers. Misschien raden sommigen het al: het gaat om Pierre Ditz oftewel "de man met de zilveren ribben". Toevallig liepen wij dezer dagen weer eens tegen die naam aan. Dit bracht ons op de gedachte, dat misschien ook jongere generaties, die het niet allemaal zelf hebben meegemaakt maar er toch wel eens de klok over hoorden luiden, het interessant zouden kunnen vinden wat nader over dit unieke "geval" te worden ingelicht.

Pierre Ditz was geen Tilburger. Hij heette zelfs niet eens zo. Zijn initialen luidden W.F.L. en daarbij stuitte men dan op een erg Duits klinkende naam hoewel hij Nederlander van nationaliteit was. Het begon dus al met een valse naam. Daaronder woonde hij zowat anderhalf jaar in een hotel in de Willem II-straat. Om aan de kost te komen had hij een vorm van invaliditeit uitgevonden, welke vermoedelijk geen weerga vindt in de geschiedenis van de simulatie. Hij bewoog zich op een dusdanig vreemde manier door Tilburgs straten, dat het moeilijk is daarvan door beschrijving een met de werkelijkheid overeenkomend beeld te geven. We volstaan daarom met de vermelding van het meest opvallende.

 

Kunststuk

Het opvallende lag in het feit, dat hij bij iedere stap welke hij zette, het lichaam onnatuurlijk ver schuin achteroversloeg. Reeds een kunststuk op zich. Daarbij behoorde dan het mooie verhaal, dat hij zelf wel zal hebben rondgestrooid. Hij zou zijn rechterarm en rechterbeen missen en zijn uitgerust met niet minder dan negen zilveren ribben. Dit alles als gevolg van een mijnongeluk... Zo gingen de verhalen door Tilburg. Als Pierre Ditz voorbij kwam, bleven de mensen stilstaan. Men kende blinden, doofstommen, mensen met geamputeerde of onvolledig ontwikkelde ledematen, maar dit brok ellende was nog nooit vertoond! Ouders verboden hun kinderen de man na te kijken (was het al niet erg genoeg!) maar de kinderen en de ouders zelf keken toch.

Het medelijden kende geen grenzen. De poort van het Sportpark aan de Goirleseweg stond wijd voor de man open en Pierre Ditz zat daar bij wedstrijden gratis langs de grasmat. De TWEM (Tilburgse Wieler- en Motorbaan) onder Goirle, welke toen haar gloriedagen beleefde, mocht hem onder haar trouwe, gratis bezoekers rekenen. Door de tunnel kwam hij naar het middenterrein gereden en ieder maakte ruim baan voor hem. Het leven was hem intussen wel iets gemakkelijker geworden want hij had het o.a. ook al tot een invalidewagentje geschopt. Dit was hem geschonken door de Tilburgse dames B. Eigenlijk kwam het hem niet zó goed te pas, want al rijdende in een wagentje ging er veel van het spectaculaire element uit zijn vroegere voetgangersbestaan verloren. Met dit wagentje begaf hij zich soms ook naar omliggende plaatsen. Als dit per trein geschiedde, liet hij zich doodgemoedereerd in een goederenwagon rijden.

 

Het einde

De kruik gaat evenwel zolang te water tot ze breekt. De ironie van het lot heeft gewild, dat Pierre Ditz op zekere dag voor de Bredase rechtbank stond voor een doodgewone oplichting van slechts f 25,- en niet voor zijn inmiddels ontmaskerde simulatie, al bleef die uiteraard niet buiten bespreking. Pierre Ditz zou op een kwade dag op zijn kamer betrapt zijn bij het maken van gymnastische oefeningen. Geen overbodige luxe als je ook nog een arm op de rug gebonden hield! Het spiedende oog kon zichzelf niet geloven toen het daar een van onder de befaamde "camouflagehuid" te voorschijn gekomen normaal mens ontdekte.

Nadien bleek voor Pierre Ditz de Tilburgse grond wat te heet onder de voeten te zijn geworden. Hij vond het raadzaam naar veiliger oorden te vertrekken. Om aan geld voor een reis naar Franeker te komen wendde hij zich tot de Amsterdamse marktkoopman W. v.d. H., die ook wel eens in het hotel aan de Willem II-straat logeerde. Uit medelijden met de ongelukkige invalide had deze koopman Pierre Ditz een partijtje kousen ter beschikking gesteld om daarmee negotie te doen. Pierre droeg in het begin wat geld af doch later kwam daar niets van terecht. Maar alla! De koopman maakte er geen kapsones over "want Pierre Ditz was al ongelukkig genoeg!"...

 

Smoesje

Pierre vroeg op 27 juni 1924, zogenaamd in naam van zijn hospita, de koopman f 25,- te leen in het kader van het verhaaltje, dat deze (de hospita!) zich op de markt bevond en plotseling tot de ontdekking was gekomen, dat ze geen portemonnee bij zich had. Ze zou de koopman het geld weer, vóórdat hij naar de trein ging, teruggeven. De Amsterdammer aarzelde geen ogenblik aan het verzoek te voldoen. Nu kon Pierre naar Franeker vertrekken. Hij werd echter in Leeuwarden gearresteerd. Bij de thuiskomst van de hospita bleek al ras, dat het opgediste verhaaltje totaal verzonnen was. Dit gevoegd bij een reeds bestaande verdenking van simulatie liet in het goede hart van de beetgenomen koopman geen plaats meer voor medelijden over. Er werd bij de politie aangifte van oplichting gedaan. De arrestatie bracht uiteraard de simulatie definitief aan het licht.

Men kan zich voorstellen, dat er een schok door Tilburg ging. Pierre Ditz, de man met de negen zilveren ribben..., de man die zich zo vreselijk moeizaam moest voortbewegen..., de invalide met wie men zoveel medelijden had gevoeld, dat sommigen hem met tranen in de ogen hadden bekeken, een simulant???... Hoe bestaat het! En nooit was er iemand, in geen enkele kring waar dan ook, tot de sceptische vraag gekomen of het allemaal wel zuivere koffie zou zijn. En of het allemaal kon wat men voor zijn ogen meende te zien!... Het was weer eens bewezen, dat wie verschrikkelijk hard en brutaal liegt, gemakkelijk geloofd wordt omdat men zich het omgekeerde niet kan voorstellen.

 

Humor wint

Na de eerste verbijstering won het evenwel de humor. Hij had ons allemaal tuk gehad. Tilburg heeft daar hartelijk om gelachen. Er verscheen zelfs in een weekblad, de Tilburgsche Post, een vers, dat Pierre Ditz bezong als de man "met de ruggegraat van elastiek". De eerste strofe daarvan luidde:

 

In een grote wereldstad

Kwam een invalied

Arm en been finaal kapot

Ribben had hij niet

Als hij door de straat moest gaan

Deed hij heel komiek

Want hij had een ruggegraat

Van prima elastiek.

Hij zei maar: Tja!

Geef mij geen bananen

Geef mij maar wat spanen (d.i. geld) vandaag!

 

Het lied werd gezongen op de wijs van de schlager "Ik heb geen bananen vandaag", die bijna een halve eeuw later nog eens opnieuw zou opduiken.

 

Geen wonder, dat op 5 augustus 1924 de publieke tribune van de Bredase rechtbank uitpuilde van op sensatie beluste Tilburgers, die hun Pierre Ditz nu ook wel eens recht van lijf en leden voor zich wilden zien. Met bussen vol waren ze overgekomen en lang voordat om 9 uur de deuren tot de tribune open gingen, verdrongen ze zich daar. Het heeft hun een hele dag wachten gekost. De rechtbank, gepresideerd door mr. Roebroek, behandelde alsmaar andere zaken. De zitting werd door verschillende schorsingen onderbroken. Wie er ook voor het hekje verschenen... geen Pierre Ditz...

Pas des avonds om kwart vóór acht konden de wachtenden een verzuchting slaken. Eindelijk was het dan zo ver. Daar verscheen hij onder geleide van een marechaussee. Er ontstond geroezemoes op de bijna ingeslapen tribune. Pierre die nu geen "Pierre" en geen "Ditz" meer heette - hoeveel hij de mensen ook had "diets" (wijs) gemaakt (was de valse naam soms een symbool?!) - zag er goed verzorgd uit in zijn donkerblauw, gestreept colbert en met donker bruine schoenen aan. Hij ging een beetje waggelend alsof hij nog de naweeën van zijn "elastieken rug" ondervond en die rug zich nog niet helemaal aan het normale leven had aangepast. Vlak vóór het beklaagdenbankje maakte hij een sierlijke buiging voor de rechtbank. Nu - in tegenstelling tot al zijn vroegere buigingen - in voorwaartse richting! Stram en kaarsrecht stond hij daar tot de uitnodiging kwam te gaan zitten.

Of de kijkers waar voor al hun opofferingen gekregen hebben? Er was de man per saldo niets anders dan oplichting van f 25,- ten laste gelegd. Daarvoor bleken slechts twee getuigen gedagvaard: de Amsterdamse koopman en de hotelhoudster uit Tilburg, die hun belevenissen nog eens bevestigden.

 

Hilariteit

Het publiek liet zich de gelegenheid tot lachen niet ontgaan. De president gaf daartoe ook de gelegenheid toen de "negen zilveren ribben" op de proppen kwamen. De rechtbank had trouwens zelf moeite een lach te onderdrukken. Terwijl de tribune het uitschaterde, stond daar evenwel één man, die vond dat er niets te lachen viel. Pierre Ditz vertrok geen spier van zijn gezicht maar keek doodernstig voor zich uit. Toen hij zelf voor verhoor aan de beurt kwam, stond hij in één kwieke beweging kaarsrecht voor zijn rechters. Het ging om die f 25,- maar de president wilde van die simulatie toch ook wel iets weten. "Hoe deed u dat toch allemaal? U zei, dat u uw rechtarm en uw linkerbeen kwijt was. Hoe liep u dan?" Tot grote hilariteit van de publieke tribune luidde daarop het lakonieke antwoord van de ondervraagde: "Ik stond toch op mijn beide benen. De mensen zullen niet goed gekeken hebben..."

 

Echte tranen

De president snapte wél, dat men Ditz niet om zijn "negen ribben" gevraagd had, maar vond het een raadsel hoe hij (Ditz) dat met zijn "gebrekkige voeten en armen" allemaal klaargespeeld had. Overigens meende de president, dat de beklaagde zijn talenten wel op een meer normale manier had kunnen gebruiken. En talent had hij! Dat was ook gebleken toen hij, tijdens een bezoek aan het graf van zijn moeder te Maastricht, in gezelschap van zijn hospita, daar werkelijk tranen te voorschijn toverde. Toen de beklaagde zei, dat "de omstandigheden" hem tot zijn optreden brachten, begon bij te snikken. Hem werd ook nog onder de neus gewreven al verschillende veroordelingen achter de rug te hebben.

De officier van justitie mr. Speyart van Woerden hield maar een kort requisitoir, waarin hij één jaar en zes maanden wegens oplichting eiste. De verdachte had royaal zijn schuld toegegeven en spijt bekend. Diens toegevoegde verdediger deed goed zijn best. Hij klampte zich vooral vast aan het feit, dat het hier om een doodeenvoudige oplichting ging, maar dat daar bijgehaald werd de simulatie, welke verdachte helemaal niet ten laste was gelegd. Dit laatste "om overigens wel begrijpelijke redenen". De verdediger vond het onjuist de simulatie hier te laten meespreken in de bepaling van de strafmaat. Daardoor was de eis veel te hoog.

 

Tragiek

Zodra beklaagde gelegenheid kreeg voor een laatste woord kon de publieke tribune een stukje tragiek te horen krijgen, waarbij komedie overigens ook weer een rol had gespeeld. De man onthulde, dat ze hem vijf jaar lang in een krankzinnigengesticht gestopt hadden zonder te merken, dat hij simuleerde. Toen hij er uit kwam, hoorde hij zich van alle kanten hulp beloven maar daar kwam in de praktijk niets van terecht. "Zonder hulp werd ik in de maatschappij teruggeworpen. Ik kon geen betrekking vinden omdat ik geen andere getuigschriften bezat dan dat ik in de gevangenis en in een krankzinnigengesticht gezeten had..." Deze woorden werden bijna een halve eeuw geleden gesproken voor de Bredase rechtbank. Ze hebben méér aan actualiteit gewonnen dan verloren... De verdediger had niet tevergeefs gepleit. Toen op 19 augustus de uitspraak viel, bleken er van de geëiste anderhalf jaar nog zes maanden te zijn overgebleven.

Tijdens de behandeling van zijn zaak stond "Ditz" te Den Haag gedomicilieerd. Waar deze figuur gebleven is? In Tilburg hebben wij hem nooit meer ontmoet. Nu hier zijn naam weer genoemd is, zullen evenwel velen nog eens de oren spitsen en rechtop gaan zitten om voor kinderen en kindskinderen het verhaal te onderstrepen van "de man met de zilveren ribben", die de zaak zo verduveld belaaitafelde!...

 

PIERRE VAN BEEK