|
De tekst: strofe X tot en met XV
X
Niet doet my meer erbarmen *
In mijnen wederspoet /*
Dan datmen siet verarmen
Des Conincks Landen goet /
Dat u de Spaengiaerts crencken
O Edel Neerlandt soet /
Als ick daer aen ghedencke
Mijn Edel hert dat bloet.
* Niet = niets
* Na de invoering van de tiende penning,
veranderde het klimaat in de Nederlanden
Strofe 10
Uit de geschriften van Oranje en uit de weinige gesprekken die
opgetekend zijn (Oranje is niet voor niets bijgenaamd de Zwijger),
is wat in deze 10de strofe staat de kern van zijn politieke
overtuiging. Hij kent de wereld van de Bourgondiers: verarmen is
voor hem een gruwel.
XI
Als een Prins opgheseten *
Met mijner Heyres cracht / *
Vanden Tyran vermeten *
Heb ick den Slach verwacht,
Die by Maestricht begrauen
Bevreesde mijn ghewelt /
Mijn Ruyters sachmen draven
Seer moedich door dat Velt.
* opgheseten = te paard gezeten
* Heyres cracht = de kracht van mijn leger
* Vanden Tyran vermeten = de slechte tyran (Alva)
Deze zin betekent: Ik heb de slag verwacht van de
slechte tiran, die zich met zijn leger bij Maastricht had
ingegraven, en bang was voor mijn geweld, mijn militaire macht.
XII
Soo het den wil des Heeren
Op die tijt had gheweest /
Had ick gheern willen keeren
Van u dit swaer tempeest: *
Maer de Heer van hier bouen
Die alle dinck regeert /
Diemen altijt moet loven
En heeftet niet begheert.
* tempeest = ramp, kwelling
Strofe 11 en 12 zinspelen op het volgende
historische feit: in de nacht van 5 op 6 oktober 1568 trok Oranje
tussen Stockem en Maaseyck met zijn leger de Maas over. Alva trok
zich met zijn leger telkens terug. Hij speculeerde op het geldgebrek
van Oranje. Hoe langer Oranje zijn leger op de been moest houden,
des te langer moest hij soldij betalen. Alva vermoedde dat het dan
vanzelf wel spaak zou lopen zonder verlies van zijn soldaten.
XIII
Seer Prinslick was ghedreuen *
Mijn Princelick ghemoet / *
Stantuastich is ghebleven
Mijn hert in teghenspoet / *
Den Heer heb ick ghebeden
Van mijnes herten gront, *
Dat hy mijn saeck wil reden / *
Mijn onschult doen bekant. *
* Let u op de herhaling van Prinslick, in de
latere drukken van het Wilhelmus en ook in de officiële, staat er
in de eerste regel van deze strofe i.p.v. Prinslick Christelijk.
Maar herhaling van Prinslick is heel zinvol.
* hert= hart
* Van mijnes herten gront = uit de grond van mijn
hart
* reden = bepleiten; saeck: ook in juridische zin
* doen bekant = bekend maken, ook weer in
juridische zin
XIV
Oorlof mijn arme Schapen *
Die zijt in grooten noot /
V herder sal niet slapen
Al zijt ghy nv verstroyt:
Tot Godt wilt v begheven /
Sijn heylsaem Woort neemt aen /
Als vrome Christen leven /
Tsal hier haest zijn ghedaen. *
* Oorlof = vaarwel; het houdt geen reëel afscheid
in, het woord heeft uitsluitend stilistische waarde. De
dichter-rederijker zegt tot zijn gehoor met oorlof: we naderen het
einde van het gedicht of van de rede.
* In het Wilhelmus is een christen aan het woord
die een sterk besef heeft van het burgerschap in twee vaderlanden
het aardse en het hemelse vaderland.
XV
Voor Godt wil ick belijden
End zijner grooter Macht /
Dat ick tot gheenen tijden *
Den Coninck heb veracht:
Dan dat ick Godt den Heere *
Der Hoochster Majesteyt /
Heb moeten obedieren /*
Inder gherechticheyt. *
* tot gheenen tijden = nooit
* DAN = MAAR
* obedieren = gehoorzamen
* Inder gherechtigheyt: volgens de
rechtvaardigheid gezien vanuit goddelijk perspectief; rechtvaardig
niet volgens ons mensen maar volgens God, tevens gezien vanuit de
uitersten, het laatste oordeel met andere woorden in der
gerechtigheid heeft een chiliastisch betekenis aspect.
|
