BRAABANS

Brabant's Knipoog uit het Verleden 7
Wil van Pelt

• De tijd,… anders bekeken.

• Argusogen en nieuwsgierigheid.

• Opnieuw de filosoof.

• Sjefke en z'n Kee.

• D'n hond van Pavlov.

• De dochters, 'n goei en 'n kwaai.

• Het onweer en de ritulen van 'n vrouwmens.

• 'N plattebuis die naar de kloten gaat.

In dit hoofdstuk zal het bestaan vanuit andere hoeken bekeken worden. De schrijver heeft daar unne filosoof meej goei papieren voor ingehuurd. Deze zal rake dingen uit zijne koker gaan schudden. In d’n achteraf komt de nadruk te liggen op d’n achterdocht. D’n argus zal toeslaan en het gaat hagelen en regenen. Maar, dat heeft niks met de filosoof te maken, dat ligt aan het weer. We gaan kennismaken met twee nieuwe vrouwspersonen, 'n goeie en 'n kwaaie. De goei zal flink gekoeieneerd worden door d'r zuster. De schrijver heeft nog even gedacht dat ie hier in moest grijpen, maar ze komt daar zelf onderuit. We zullen 'n ogenblik stil blijven staan bij enkele rituelen, die opgevoerd gaan worden door 'n zwaar vrouwmèèns. Er zal ook 'n kachel naar de kloten gaan en er gaan rake klappen vallen. Maar dat gebeurd pas na de nachtmis vlak nadat d'n hond van Pavlov gaat kwijlen. Voordat dieje filosoof losgelaten wordt op de mèènsen uit 'd'n achteraf', zal er nog het een en ander uitgelegd moeten worden.

Wa gaat da nou betekenen, 'het bestaan vanuit unne andere hoek bekijken?' Wa kunde daar nou mee? Ge kunt oe eigen toch slecht voorstellen, dat er alzeleven al iemand in unne hoek heeft staan te kijken hoe wij bestaan. Zo ene gaat dan op ene goeie dag besluiten, om het voor de afwisseling, maar eens in andere hoek te proberen. Zoiets krijgt oew verstaand nie voor mekare gedocht. Da lukt oe nie. Wat hier bedoeld is, is eigenlijk zo'n bietje 'n sfeer die oe heel d'n dag bezig kan houden. Da's zonne dag waarop ge 'n zwaar examen moet doen of voor d'n eerste keer op het werk moet komen. Ge gaat er dus erg in hebben, dagge gedurig in de gaten gehouden wordt of dagget wel goed doet.

Wanneer we de driehoekige prent, mee da 'oog van god' daarbij op gaan tellen, zijn het er al twee die oe in de gaten houden. Daar komt dan nog bij, dat oewe engelbewaarder ook nog wat te zeggen heeft. Dat zijn er dan al drie. Ook moet er in dit hoofdstuk dan nog ergens unne filosoof ingefrot worden met z'n schrijfgerei. Het worden dan vier en op de lange duur zijn da wel veul ogen en kunde ginne kant meer uit.

Op het lest worde daar dan goed onzeker van. D'r valt op zo'n manier niet te bestaan, ge kunt zo nie leven als alles gezien wordt. Aan zo'n sfeer moette denken, zo'n sfeer kan lang blijven hangen en oew dagen worden dan donkerder. Da gevoel moet afgeketst worre, want van al die ogen worde stillekes aan nie goed. Op d'n langen duur komde daar misschien ok niemer vanaf. Maar,.. da gevoel houwt nie op bij oew eigen deur, da gaat verder.

In het landschap wordt er vanachter de kleine raamkes ook al geloerd en op unne goeie dag valt het op dat iedereen nieuwsgierig is. Zo kunde mekare dan goed in de gaten houwen en kan er niks meej oe gebeuren. Ge krijgt dus de kans nie, om wa verkeerd te doen. D'r zit ook unne tegenkant aan. Ge kunt oew meske nie unne keer lekker vastpakken om ze eens flink te kussen. Agge d'r meej in d'n arm loopt, wordt dat al gezien. Zulke dingen kunde nie ongeziens doen, die ogen keuren dat af en dat wordt steeds erger naargelang er meer ogen zijn. Het is nou al zover gekomen, dat er voor de vrijerij al 'n plaatske ver achteraf in de hei gezocht moet worden om die ogen te ontlopen. De lezer zal wel denken, dat het in 'd'n achteraf' nogal vlug druk is geworden mee vollek! Dat is niet zo, hier in 'd'n achteraf' kunde uren lopen zonder iemand te zien. Die ogen neemde mee, die gaan aan oe kleven en ge krijgt dan het gevoel dat ge gedurig op oew vingers gekeken wordt. Als ze oe ergens meej trapperen wat eigenlijk niet mag, leggen die ogen de schaamte aan oe op. Als het niemand gezien heej, dan schaamde oew eigen niet. Ge kunt oe eige nie voor oe eige schamen, da komt van buitenaf en op het lest worde daar goed zenuwachtig van. Meej da argwanende geloer kunde twee kanten uit. Ge kunt er flink aan meedoen zodat ge mekare ferm in de gaten gaat houwen. Ginne ene durft er dan iets verkeerd te doen omdat al die ogen dan voor rechter gaan speulen. Op het lest doedde dan ok nie veul meer. Ook kunde oew eigen niks van die ogen aan gaan trekken maar,.. dat is vernakende moejeluk.

Sjefke kreeg er zoetjesaan erg in uit welke kokers dat da allemaal kwam. Hij woonde meej z'n Kee en z'n huishouden wel achteraf, maar da wil dan nog niet zeggen dat ie nergens ginne erg in had. Hij had geleerd om overal voor te bidden. Hij moes bidden voor en na 't eten, voor en na het slapen. Ok moes ie bidden vor andere mèènsen, overal moestte vor bidden. Op 't lest docht ie bij z'n eigen, 't’is net of da’k nie veul allenig kan.' Op z'n eigen manier heeft hij toen ferme maatregelen genomen om daar verandering in te brengen. Hij ging 'da bekeken' worden en d'n argwaan rap afschaffen. Zunne engelbewaarder heeft ie om boodschappen gestuurd en da gedoe, 'vanuit andere hoeken bekijken', liet ie aan de fotografen over. Hij heeft het jachtgeweer nagekeken en zou het verrek gaan hebben aan iedereen. Het schilderij mee dat oog van god in unne driehoek, heeft ie omgedraaid. Het was er nog wel, maar het was er ok wir nie. Dat oog van god zal ter zijner tijd nog terecht komen als tussenschot in de knijnenkooi.

Op het moment dat Sjefke 'het oog' omdraaide, zee de filosoof, 'te deus arcanus.' Zoiets was 't, 't kwam er in ene keer uit. D'n auteur kon da nie zo vlug opschrijven want ge verwacht zoiets nie. Meej die uitspraken schiette natuurlijk goed op, zoiets komde nou net te kort, daar zitte dan heel de tijd op te wachten....!

Daar staadde dan mee d'n ingehuurde filosoof. De schrijver had gedocht dat ie 'm zo'n bietje als 'n musseveerke boven mèènsengedoe uit kon laten stijgen. Hij zou het bestaan van bovenaf eens degelijk kunnen bekijken. Hoog boven de mèènsen zou hij d'n argwaan goed kunnen zien. Hij kon dan meej 'n briefke de klachten deur geven. D'r zouwen dan goeie maatregelen genomen kunnen worden om daar voor eens en voor altijd van verlost te zijn. Da gaat nou niks meer worden, in feite is dieje filosoof die daar boven zweeft, ok een oog. Da's dan net zoiets als unne nieuwe zak meej dezelfde wijn, veul van hetzelfde dus. Agge da dan wit, is die taak van de filosoof in ene keer niks meer wèrd en ge wit dan nog gineens, wat ie te zeggen had. De schrijver tobt daar een bietje mee want, hoe gaadde da nou zeggen tegen zonne 'Hoog Geleerde Heer?' Maar die gaat da volhouden, van dieje 'verborgen god,' hij gift da nie toe. Vollegens hum komt het er dan op neer, dat dieje god er wel is, maar ok wir nie. Ge gaat oe eigen dan gedragen alsof ie er nog is. Oew geweten, moraal en ethiek zurregt er dan voor, dattie er nog is. Da komt, omda we z'n allen 'n Christelijk moraal en ethiek hebben. Zodoende is ie dan onzichtbaar,.... denkt de schrijver.

Dat zal toch moejeluk worden voor Sjefkes om dat te snappen. Van alles heeft ie overwogen. Hij heeft heel lang en diep nagedacht totdat z'n gedachten gingen duizelen. 'Da't klapt', docht ie bij z'n eigen, maar hij was er nog nie precies aan uit, hoe de wereld in mekare zat. D'n eerste en de beste keer dat ie mee kerstmis expres nie naar de nachtmis ging, zat ie toch nie gerust op zunne stoel. Hij kon z'n afwezigheid niet uit z'n gedachtes zetten.

In deze stille nacht, zullen in de kerk de hoge jongensstemmekes omhoog kringelen tot in de gewelven. Een dun jongestemmeke zal zo hoog gaan, dat ie er kippenvel van zou krijgen. Sjefke zou zunne asem inhouden bij de hoogste tonen, omdat ie bang was dat da jong, 't hoogste toontje nie ging gaan halen. Er zouden veul kèèrsen branden en hij zou bevangen worden van de bewierookte serene sfeer. De mooie preek zou als zalf op z'n ziel terechtgekomen zijn. Buiten zou het ondertussen zachtjes gaan sneeuwen en alles zou er vredig uit gaan zien. Hij zou nog naar de de kerststal gaan kijken, de grote beelden zouden in het flakkerend licht staan van de kèèrsen. Hij kreeg dan van binnen een stil devoot gevoel, omdat alles goed was. Maar niks daarvan!

Toen ie het klokkegelui uit de verte meende te horen, is ie ongedurig wat heen en weer gaan lopen, net als zunne hond. Als die de potten en pannen hoorde rammelen voor het eten, was ie vol mee aandacht en hij begon flink te kwijlen. Zover heeft Sjefke het bij z'n eige nie laten komen. Tegen 'n uur of een heeft ie koffie gezet en krentemik gesnejen. De plattebuis heeft ie flink opgestookt en toen het vrouwvolk wa kouwelijk uit de nachtmis kwam, was alles weer goed. Maar ge wit da mee Sjefkes mar nie, het kan goed zijn, dat ie zunne god gaat scheppen zo assie 'm gère wilt zien. Voor Sjefkes is da nog om te doen, hij zal daar ginne moeite mee hebben. Als ie maar nie doorschiet naar het andere uiterste. Al mee al kunde dus zeggen dat Sjefke nie zomaar alles meer gelooft. Hij gaat ok nie zomaar stillekes en heel onnozel van da geloof af sukkelen. Sjefke leid z'n eigen stilleke’s naar iets anders toe. Hij heeft de opstandige praat in de fabrieken gehoord en hij heeft da vertaald naar z'n eigen toe. Sjefke denkt daar dan over na. Hij heeft z'n eigen bekeken gevoeld. Ok is ie wat onzeker geworden omdat ie nou baas is over z'n eigen. Eigenlijk is ie dat heel z'n leven al geweest, alleen hij wies da nog nie. Voor Sjefkes is z’n leven ginne blauwdruk meer. Op verzoek van Kee, zal de pastoor er rap op uit gaan om 'ns mee 'm te praten, maar hij zal te laat komen.

Al mee al weet de schrijver nog niet goed wat ie meej die filosoof gaat doen. Die moet toch betaald worden. Voor dieje filosoof maakt het natuurlijk niks uit offie nou wel iets moet zeggen of nie. Van den andere kant is het zonde van de centen agge 'm niks laat zeggen. D'r moet nou onderhand eens beslist worren, ge kunt da zomaar nie laten lopen!' Het enigste wat de schrijver tegen 'm heeft, is da latijn. In deze achterafstreken blijft da latijn,... latijns. Hij is dan nie te begrijpen, da verstaadde nie. 'T zijn nie alleen de mèènsen uit 'd'n achteraf' die 'm nie kunnen volgen, ook de schrijver heeft er de grootste moeite mee om er iets gèèfs van te maken. Eventjes heeft de schrijver er aan gedocht om d'n filosoof rechtstreeks meej Sjefkes te konfronteren. Tenslotte is die verandering waar Sjefke meej bezig is, nie niks. Mar Sjefkes kennende, wilt ie da nie, die gift daar niks om. Als zonne geleerde mèèns z`n eigen meej Sjefke`s gaat bemoeien, dan gaat Sjefke achtermekare z'n èèrepelveldje wieden ok al is da midden in de winter omdat ie dat veul voornamer vind. Daarom zullen we maar efkes afwachten of de filosoof zo af en toe toch nog iets zinnigs te zeggen heeft. De schrijver heeft er nog goei hoop op en wanneer het te gek gaat worden, of zunne praat nergens op gaat slaan, zal den auteur da gewoon schrappen en achterwege laten.

Maar het gaat in de zomer daarop, goed mis in het kleine huiske van Sjefkes. Ge kunt ok zeggen, dat het feest gaat worden meej bal na, da zat er al aan te komen. De oudste van de twee dochters van Sjefke had kennis meej Geert. Greetje was content mee durre Geert, ze hield veul van 'm en het was hoog aan. Geert had al 'n huiske in het dorp op 't oog, wa leeg zou komen. Als ze da konden huren gingen ze trouwen. Zo zag het er tenminste naar uit. Diep in d'r eige twijfelt ze of ze daar wel goed aan doet. Het is allemaal begonnen meej Grada, d'r zuster. Natuurlijk heeft ze wel gemerkt dat die d'r ogen nie van Geert af kon houden en dat Geert heel anders tegen Grada doet als in het begin. D'r moeder heeft daar al eens iets van gezegd tegen Grada. Greetje kon da maar half verstaan omdat ze in het andere kamerke was. D'r moeder praat daar nou niemer over en van Grada's worde ok nie veul wijzer. Daarom is alles nou eigenlijk nog onzeker en ze weet er ginne weg mee.

Grada wist dieje weg wel en ze wies ok hoe ze dat ging doen. Toen ze wies dat Greetje meej Geert vree, was ze flink jaloers geworden. Ze koesterde die jaloezie en ze zou alles op alles zetten om Geert voor d'r eigen te gaan winnen. Geert zag er goed uit, zo ene komde niemer tegen, en Greetje was toch gin soort vrouw voor hem! Zelf ziet er veul beter uit dan Greetje meej d'r slappe borsten en d'r gekke neus. Ok d'r kuiten en volle heupen zien er beter uit dan die van Greetje, bij haar kunde d'r ribben tellen. Ze snapt nie wat Geert in zo'n mager geraamte ziet. Da gaat meej die twee in bed toch niks worden. Greetje verdient zonne schone jongen nie, maar da zal ze niet laten merken. Ze zal d'r zuster meej raad en daad bijstaan in de vrijerij. Daarom helpt ze meej als Greetje d'r eigen op gaat tutten om te gaan vrijen. De schoon oorbellen die Greetje had, zijn in ene keer kwijtgesukkeld. Geveinsd heeft Grada alles meej afgezocht, maar ze waren niet meer te vinden. Grada knipt Greetje d'r haar en ze zal da aan d'n achterkant nie zo mooi afwerken. Van achteren zal het te hoog weggeknipt zijn zodat ze meej unne kale nek moes gaan vrijen. De moedervlekken zijn dan goed te zien. Grada zegt dan, 'dat ze unne hoofddoek op kan doen, Geert zal er dan ginne erg in hebben.' Ok smeert Grada te veul blos op Greetje d'r wangen maar, Greetje ziet in de spiegel dat da veul te veul is. D'r moeder vindt 'r net unne clow meej die rooie wangen. D'r moet wat af maar Grada gaat da verrekken omdat anders die sproeten te zien zijn. Daarom doet Greetje dat zelf. In de spiegel ziet Greetje de grote moedervlekken in durre hals, ze wrijft er een beetje over. Grada ziet da en zegt, 'als ie da nie gère ziet, moet ie d'n andere kant maar uitkijken.' Met een doekske wrijft Greetje nog wat rood weg, dat op d'r neus was terechte gekomen. Weer hakt Grada daarop in. 'Meej da wrijven wordt oew grote neus nie kleiner, ge maakt het er alleen maar erger meej. Aan oe neus is niks te doen, die is zoals ze is.' Maar Grada is bij lange na nog nie klaar meej Greetje, de speld moet nog dur jak om het schap van Greetje dicht te houden. Dat sierraad moet maar zo hoog mogelijk komen omdat Geert dan niet in d'r afhangende schap kan gluren. 'Hij kan dan nie zien dat oew borsten te klein zijn', zegt Grada. Grada vindt dat Greetje er nou wel goed genoeg uitziet, 'mooier kunde nie zijn, d'r is nie meer aan te doen.'

Grada hield de vrijerij precies bij, ze liet d'r eigen goed op de hoogte houden door Greetje en ze gaf veul goeie raad. 'Greetje moest d'r eigen nie laten betasten en Geert zou overal af moeten blijven. Ze moest z'n handen maar wegdouwen als ie ergens aan wil zitten. Als het er op aan komt willen ze willen maar een ding', zei Grada, 'ze willen zo vlug mogelijk onder ons rokken zitten en als ze daar dan genoeg van hebben, zijn we nie meer nodig. Ge moet da zo lang mogelijk rekken, dan blijft het 't langste aan. Na oewe trouw is 't daar nog tijd zat voor. Als ze alles meej oe kunnen doen, denken ze bij d'r eigen, dagge 'n slet bent en daar trouwen ze niet meej oe.' Greetje vindt dat ok, maar dat is zo moejelijk. 'Als ie nou helemaal niks mag en hij komt un andere meid tegen, waar ie wel wa bij mag, is ze hem kwijt.' 'Dan heeft ie oe goed besodemieterd', antwoord Grada, 'hij is dan niemer werd, dagge nog meej 'm omgaat. Vraagget maar aan ons moeder, die zal mijn wel gelijk geven.' Maar Greetje vraagt dat niet aan d'r moeder. Ze weet dat Grada gelijk heeft, daar kunde eigenlijk ok nie goed meej oew moeder over praten, ge kunt toch slecht vragen, 'hoe zij in durre tijd gedaan heeft'? Moeder's antwoord staat eigenlijk al vast, die zal zeggen, 'meske, ge moet gin dingen doen die ik ok nie gedaon heb, en dan witte nog niks.'

Maar Grada wroet verder, tot nou toe heeft ze ieder snipperke kennis verzameld over de vrijerij. Greetje moet Geert eens meej naar huis brengen om hem aan ons vaoder en moeder te laten zien, die zullen dat best goed vinden. 'Agge nou vraagt of da aanstaande zondag kan, blijf ik thuis, dan kunnen we s'middags meej z'n vieren wa rikken. Ge wit dat ons vaoder da gère doet.'

De Zondag daarop was Geert er, hij liet z'n eigen zien aan Sjefke en z'n Kee. Die vonden het goed dat ie kwam vrijen. Tenminste,..ze gaven 'm unne stoel toen ie neffe de plattebuis op de grond neer wou hurken. Sjefke had gin enkel bezwaar als ie maar kon rikken en petoeten. Da kon ie, zodoende zaten ze s'middags aan tafel en Sjefke vond dat Greetje nie goed bijbekende als ie tekende. Maar Greetje kon d'r gedachten er niet goed bijhouden. Ze zag dat Grada d'r bovenste knoopkes los had en dat Geert daar zo af en toe in keek als ze voorover boog. Ge kon net de bovenste welvingen van haar borsten zien. Zelf zat ze meej dur jak hooggesloten. Op het lest had Geert nogal veul aandacht voor Grada. Kee, d'r moeder had niks in de gaten, die zat maar te tellen en te breien. Maar d'r moeder is wijzer dan ze docht, die had al door hoe da spelleke gespeeld ging worden. Af en toe verschoof ze d'r dikke sevooi en keek dan onopvallend in de richting van Grada. Ze zal vanavond Grada eens goed onderhanden nemen. Ze zal zeggen, 'dat da afgelopen moet zijn meej dat geblikker. Het moet ok gedaan zijn da Grada d'r eigen aanbiedt meej dat open schap, dat hoorde als meske niet te doen. Ze moet d'r beurt maar afwachten.’ Maar Grada gaat daar d'r eigen niks van aantrekken, ze heeft gezien dat Geert z'n ogen op durre boezem liet rusten. Onderwijl heeft ze hem dan aangekeken en ze liet tegelijk d'r handvol meej kaarten wat zakken. Geert wendde zijn ogen dan na een paar seconden pas af. Grada voelt aan, dat ie dat niet deed omdat hij er gin interesse in had. Hij wendde zijn ogen dan af omdat ie bang was, dat het op ging vallen bij Sjefkes en Greetje. Voor Grada's waren die paar seconden lang genoeg om door te gaan voor de volgende zet. De volgende keer als Geert gaat komen, zal ze in het opkamerke staan. Daar moet ie dan voorbijkomen en van te voren zal ze het raam openzetten. Hij kan dan 'n stukske van d'r jonge borsten zien omdat ze net 'n ander jak aangedaan had. Als ie kijkt zal ze eventjes stoppen meej het dichtknopen en ondeugend het raam dichtdoen, zodat ie ze goed kan zien. Daarna pas het gordijntje. Ze weet nog niet precies tot hoever ze d'r borsten zal laten zien. Voor de spiegel zal ze dat wel eens uitproberen hoe dat ze het mooiste uit gaan komen. Niemand zal da in de gaten hebben. Geert zou de volgende Zondag weer komen en het plan van Grada liep bijna fout. De jongere broers van Grada bleven maar voor da raamke spelen en ze zag Geert al in de verte aankomen. Gelukkig gingen ze weg omdat moeder ze riep om de knijnen freten te geven. Geert is voor da raamke stil blijven staan, hij verwachtte da niet. Vriendelijk lachend heeft Grada het raamke van het opkamerke dichtgedaan. Voordat ze het gordijntje sloot heeft ze glimlachend meej beide handen d'r half blote borsten toegedekt.

Natuurlijk is Grada 'n kreng waarde lezer, ok unne doerak of 'n loeder, daar is niks aan af te doen. Ok Geert is unne hurft, unne smerlap, die aan twee kanten wil vrijen. Voor dat opkamer raampke had de schrijver in willen grijpen omdat zijn sympathie naar Greetje uitging. Maar, hij moet daar eerlijk in zijn. Ge zoekt da nie op, maar omdat 't z'n eigen nou toch voordeet, zou de schrijver toch ok eventjes voor zo'n raamke willen staan. Ok hij zou die jonge volle borsten eventjes willen bewonderen. De schrijver heeft da maar niet gedaan omdat ie er z'n eigen dan ongemerkt meej bemoeit. Neeje, ge zut nog klappen gevangen hebben omdat da tonen van die bolle borsten nie voor hum bedoeld waren. Bovendien kent de schrijver kent d'n afloop en Geert kent die nog nie, dat is ok 'n verschil!

Nog meej dat beeld voor z'n ogen mag Geert mee-eten. Grada heeft dur jak nou ok hoog gesloten, net als Greetje. Ze heeft dat gedaan omdat ze da moest van d'r moeder, anders liep ze voor schandaal. Maar Grada heeft nog meer pijlen op durre boog. Terwijl ze de tafel afruimt drukt ze d'r eige eventjes dicht tegen Geert aan, net lang genoeg om te laten merken, dat ze zin in hem heeft. Ze voelt dat ie z'n lijf niet terug trekt, integendeel, stiekum drukt ie meej zunne elleboog tegen d'r billen. 'Jammer dat we vanmiddag niet gaan kaarten', denkt Grada. Als ze om staat te wassen, ziet ze door het raamke, Greetje en Geert arm in arm de heiweg inslaan. Ze denkt dan, 'laat die twee vanmiddag maar fijn op de hei gaan wandelen, dat duurt niet lang meer, hij is al bijna de mijne.' s'Avonds heeft Grada nog geprobeerd om Greetje uit te horen. Greetje had alleen maar gezegd, 'dat Geert goed kon vrijen' ,meer nie. Grada heeft Greetje toen eens goed aangekeken, ze zag de blos op d'r wangen en d'r gelukzalige ogen, alsof er 'n last van d'r afgevallen was. 'Ge het toch nie aan oe laten zitten', vroeg Grada? 'Da gao jou nie aon', zei Greetje kortaf.

Geert had er de gewoonte maar van gemaakt om s'Zondags te komen vrijen omdazze toendertijd allemaal deejen. Deze Zondag moest ie in de broeierigheid flink aantrappen omdat het er naar uitzag dat het flink ging regenen. Hij was nog maar net bij Greetje binnen of het goot er al uit. Grote druppels roffelden op het pannendakske. Moeder Kee keek af en toe eens naar buiten om te zien wat het weer ging doen. Mee unne klap zette d'n donder in, Kee schrok er flink omdat ze ginne bliksem gezien had. Ze werd er bang van want donder zonder bliksem is niet secuur, da's gevaarlijk! Tegelijkertijd ging de regen over in hagel, met stenen zo groot als kiezelkeien. Kee werd er een beetje paniekerig van en da gebeurde toch nie gauw. 'Hedde de knijnen afgedekt en staat de geit binnen' vroeg ze aan Sjefke. 'Gif me eens vlug 'n kommeke aan en 't fleske meej....', maar verder kwam ze nie. 'N helle bliksemflits verlichtte het donkere huiske tot achter de kast. Een keiharde donderslag liet de petrolielamp aan het zolderke rinkelen en de kommekes in de kast rammelden mee. De deur zwiepte door de wind open. Wit van de schrik zag Kee nog net, dat Sjefke vlug de deur dicht trok en de schuif er op deej. Met overslaande stem commandeerde ze, 'staat daar nou nie zo te hannesen meej die deur en gif me 't wijwater aan, drek ist nog te laat. Doe die knip van de deur, ge mot er uit kunnen as er wa gaande is, waar blijfde nou meej da wijwater?. Sjefke hagget nog drukker als op 't fabriek, maar ge ziet niks als het in ene keer donker wordt, oew ogen staan daar dan nog nie naar. Daarom wou ie eerst de lamp maar eens opsteken. Maar dat ging nie deur, hij moest van Kee eerst het wijwater en 'n kommeke zoeken in de kast. Kee begon te bidden, 'wees gegroet Maria, vol van genade, de Heer is met u.' Zenuwachtig goot Kee wa wijwater uit het fleske in da kommeke. 'Gij zijt de gezegende onder de vrouwen',... nou hoefde ze alleen nog maar het palmtakske achter het kruisbeeld te pakken en dan zou het rap gedaan zijn meej d'n bangigheid. 'En gezegend is Jezus de vrucht van uw schoot, heilige Maria,'.. Sjefke was erin geslaagd om de lamp aan te steken. 'Moeder van God, bid voor ons zondaars,' Kee keek rond wat er nog besprenkeld moest worden met wijwater,.. 'nu en in het uur van onze dood amen. Wees gegroet Maria vol van genade,'.. Ze besprenkelde meej d'r takske wijwater alle muren en op `t end van de wees-ge-groetjes maakte ze grote kruizen. Ze,wrong ze d'r eigen meej d'r grote sevooi tussen d'r jong en het ander huishouwen in. Onderwijl bad ze met tussenpozen door, 'spaar ons Heer, verhoor ons Heer, ga nou toch ‘s uit de weg zitten lilleke snotkokers, da'k er bij kan', riep ze tegen de jongsten. De dure spullen moessen ok nog besprenkeld worden, dat moest voor de zekerigheid twee keer. Ze bad verder, 'ontferm u over ons.' D'r zat nog maar 'n bietje in d'r kommeke, da's voor het linnengoed in de kast. Toen er na drie sprengkeltjes nog een paar druppels in da kommeke zaten, draaide ze dat om boven Sjefkes. 'Gij he't da nodig, ongelovige'! Opnieuw zette Kee 'n 'wees-ge-groetje in, de anderen moessen meej doen. Het noodweer leek niet te kalmeren, steeds harder ging de wind tekeer. Opnieuw sloeg d'n bliksem en 't geweld toe, de bangsten sloegen grote kruizen en baden verder. 'Spaar ons Heer, verhoor ons Heer, ontferm u over ons, weesgegroet Maria, vol van genade......' Sjefke zag dat de werf blank stond, maar da zou nog wel wegtrekken. De hoge dennebomen bogen bij vlagen flink door, als er daar ene van brak of omging, zou ie op het huiske vallen en dan was het gedaan. 'Spaar ons Heer, verhoor ons Heer, ontferm u over ons.'.. Het was net ofdat de onweerswolken steeds lager kwamen, Unne flinke tak van z'n appelboomke lag tegen de heg aan en de stormwind joeg 'm door het moestuintje. Sjefke was er niet gerust op, hij had nog nooit meegemaakt dat het zo tekeer ging. De wilde storm joeg verder, ze liet de pannen op het dak rammelen, de windvlagen gierden klagend door de spleten van 't kleine huiske. Grote regendruppels geselden de kleine raamkes, 'wees gegroet Maria, vol van genade', de stammen van de dennebomen kreunden onder de felle windstoten en de hazelstruiken buigen diep door. 'De Heer is met u en gij zijt de gezegende onder de vrouwen.' Op dat ogenblik kraakten op het zolderke de lichte gordingbalkskes onder de zware windstoten. Verontrust keek Kee naar boven, ze vertrouwde 't dak niet. Verbeten bad ze door, 'en gezegend is Jezus, de vrucht van uw schoot,' de blinden rammelden aan d'r haken en de fox kroop weg onder Sjefkes zunne zurg. 'T gebed werd overgenomen door het hele huishouwe, 'heilige Maria, moeder van god, bid voor ons zondaars nu en in het uur van onze dood amen.' 'N felle vertakte bliksemschicht verlichtte opnieuw het landschap, Sjefke wou nog zeggen, dat die ergens ingeslaan was maar door de rollende donder was zijn ongeruste stem niemer te horen. Springensgereed sloeg het bange huishouwen in het kleine huiske grote kruizen, 'spaar ons Heer, verhoor ons Heer, ontferm u over ons.'

Toen het koren plat op de velden lag en de zware regenval ophield stierf het onweer langzaam af. De lucht werd wat lichter van kleur en de wind woei de druppels uit de zware dennebomen. Het rommelde nog in de verte maar voorlopig was 't over. Sjefke deed z'n klompen aan om buiten eens te gaan kijken of alles nog in orde was. Zunne werf kon het water nie verwerken en 't moosgat liep ok over. Het viel 'm tegen in zunne hof. Z'n appelboomke was naar de kloten en d'n helft van z'n snijbonen lagen om. Daar had ie toch nie veul meer aan omdat er bekant niks meer aanhong. De laat èèrepel waren blootgeregend en de goudblommeke`s van Kee lagen plat. Ok de fiets van Geert was in dees korte onweersbui omgewaaid. 'Als da noodweer nou maar niet terugkomt', docht Sjefke. Soms kan da terugkomen omdat het dan niet over de grote rivieren naar het noorden weg kan trekken.

Deze keer kon het noodweer er wel over hene en zodoende kon het huishouden stillekes aan d`n draad weer op nemen. Onderwijl kwamen de kiepen naar buiten en ging het zonneke weer schijnen. Kee ging weer op d'r gemak, met d'r sevooi op durre mik zitten, d'r bangigheid was nou weg. Sjefke ging z`n èèrepel toedekken omdat die slecht tegen de zon kunnen.

Voor Greetje en Geert is de hei nou te nat om te gaan wandelen, daarom blijven ze maar rikken. Sjefke heeft er ok wel zin in assie meej z`n èèrepelveldje klaar is. Zodoende kreeg Grada de lengte om d'r spelleke voort te zetten. 'Greetje zal 't nou gaan verliezen', denkt ze, 'en als alles lukt zal ze proberen om een afspraak te maken met Geert.' D'n eerste keer zal da stiekum moeten zijn, dan is ze meej 'm alleen. Daarna kan da gewoon openlijk omdat ie dan ginne erg in Greetje meer zal hebben, hij zal ze dan vergeten zijn.' Stillekes zoekt durre voet onder de tafel naar die van Geert en ze stoot die aan, Geert kijkt haar onmiddellijk recht in d'r ogen, maar hij trekt zijn voeten niet terug. Hij weet nou van wie dieje voet is. Daarom gaat Grada verder, ze strijkt meej durre voet 'n tijdje over die van Geert. Daarna schuift ze die langzaam omhoog, tot aan zunne knie. Behoedzaam zoekt Grada meej durre voet naar z'n kruis en Geert geeft haar wat ruimte door z'n benen wat verder uit mekare te doen. Tegen zijn kruis trekt ze langzaam d'r tenen telkens samen. Greetje heeft nergens gin erg in, die is blij omdat ze voor d'n eerste keer 'n potje misjere gewonnen heeft. Ze is er nog zenuwachtig van omdat het er maar net in zat. Nou is ze aan de beurt om te delen en ze schudt de kaarten. Als ze uitgedeeld is komen de kaarten niet uit. Sjefke heeft 'n kaart te weinig. Rap bukt Greetje naar de grond om de kaart op te rapen. Die ligt ondersteboven en niemand heeft kunnen zien welke kaart het was. Sjefke wil die kaart wel hebben, dan hoeft er niet opnieuw gedeeld te worden. Maar,... Sjefke heej niks meer te willen en daar gaat niemer opnieuw gedeeld worden. Als 'n furie springt Greetje op en sleept Grada bij d'r haren naar buiten. Daar zet ze Grada tegen de muur en ze slaat en krabt, dat d'r handen er zeer van doen. Ze is buiten d'r eigen en jankend sleurt ze Grada aan d'r haren door de modder. Sjefke kan d'r handen bijna niet los krijgen, zo kwaad is ze. De plukken haar heeft ze nog vast. Maar het is nog niet gedaan, Geert komt nou aan de beurt. Hij moet rap van de werf af zien te komen en z'n eigen hier nooit meer laten zien. 'T is af, smerige vullik, agge nie maakt dagge wegkomt ga ik m'n eige meej 't washout nog te buiten aan oe, schobbejak.' Geert wacht dat niet af, meej 'n rotgang draait ie op zunne deurjasser de pad af. Bovenop z'n pedalen zet ie eens flink aan om door 't natte klapzand te komen. Op zulke momenten vergeet Geert, dat z'n achtertandwieltje versleten is, hij vergeet ok, dat zunne ketting te slap ligt. Met dat aanzetten kan zonne ketting dan 'n klein slingerke maken zodat ie neven da versleten tandwieltje gaat russelen!.. Dat gerussel heeft Geert maar eventjes gehoord, meej z'n volle gewicht kwam ie met z'n kruis terechte op de stang en ge wit hoe dat gaat lezers. Eerst denkte, wa's da nou?' Dan hedde nog ’n fractie van 'n seconde de tijd om rond te kijken ofdat da niemand gezien heeft en dan,...is er dieje felle langdurige pijn die bekant niet te dragen is. Voor dat efkes rondkijken, had Geert ginne tijd. Krimpend van de pijn zaag ie dat 'n aanvliegende washout z'n nieuwe carbitlaamp naar de kloten ging helpen.

Toen Greetje naar binnen ging zag ze pas goed wat ze aangericht had. De plattebuis lag tegen de vlakte en de vuurpot was tegen de kast aangerold. In de kachelpijp zat unne scherpe gevouwen hoek. Ok de stoelen lagen nog omver maar die mankeerden niks. Achter de rug van Sjefke, schoot Grada naar d'r kamerke. 'Komt er voorlopig maar nie meer uit doerak' zei Greetje, 'ge hegge't mooi voor mekare. Ge kunt hem hebben as ge wilt.' 'Maar niemer hier in huis', zee Sjefke, da gaat nie gebeuren.' Stikkend van woede en met korte bewegingen gaat Greetje de boel opruimen. 'De volgende keer moette niemer zo vlug zijn meej slaan', zee Sjefke, 'ge moet er dan maar efkes meej wachten, ik had net zo'n goei kaarten.' 'Welke kaart was het eigenlijk', vroeg Sjefke? 'Harten vrouw vaoder'zei Greetje met opeengeklemde kaken. 'Gedver', zee Sjefke, 'dat hadde unne slag meer gewist.' Zuchtend keek Kee 'ns onderuit en voor d'n derde keer ging ze meej d'r sevooi op durre mik zitten. Ze zag nou ok dat de aslaai nie meer goed in het gat paste. Toen ze vroeg, of Sjefke dat al gezien hadzeet ie, 'dan hadde 'm maar moeten zegenen meej oe takske. Ge he't er tijd zat voor gehad.' Kee'ke schokkelde d'r sevooi nog eens goed om de pook op durre knie recht te kunnen buigen. Onderwijl docht ze bij d'r eigen, 'Wa motte nou meej zonne ongelovige vent toch beginnen? Meej da spotten roept ie 't ongeluk nog eens over ons af.'