Viering 250 jaar Kolveniersgilde St. Dionysius

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 12 juni 1920

 

 

De schuttersfeesten en de Brabantsche folklore te Tilburg

 

De oude schuttersgilden met hun vendels en standaarden, hun den "koning" bevrachtende zilveren schilden, hun lansen en hun trommels, behooren tot het schoonste wat uit den voortijd gered is in Brabant. Als ze nog optrekken in hun oorspronkelijke kleederdracht, zooals te Gemert, dan bezitten ze al het schilderachtige, dat Rembrandt heeft vereeuwigd in zijn "Nachtwacht" door zijn wonderbaar licht en zijn bronzen gloed.

't Ligt in de rede, dat de oude volksgebruiken het best zijn bewaard gebleven in de eenvoudige dorpen van de Kempen of diep in Peelland. Als 'n openbaring zal het voor velen wezen, dat te Tilburg, de grootste stad van Brabant, het meest bloeiende industriecentrum van het Zuiden, de schuttersgilden van weleer nog niet verdwenen zijn. Leeft dan de simpele volksgeest van Brabant, die ook op de kleurige, fleurige schuttersgilden 'n eigen, den Brabantschen, stempel drukte, zelfs voort in de sterk-uitgroeiende steden van het vroegere Generaliteitsland? Ja, het feit, dat te Tilburg het kolveniers- of kloveniersgilde, moderner gezegd: het gewerengilde, "St. Dionysius" zijn 250-jarig bestaan viert, moet menigen Brabander zelfs versteld doen staan over de taaiheid van leven van wat door den voortijd is overgeleverd.

O rijkdom in den eigen boezem, zoo weinig gewaardeerd. O schoonheid in de volksziel, die het een plicht is aan de grijparmen van de vervlakking en ontreddering van den nieuwen tijd te ontrukken.

 

'n Oud Brabantsch dichter schreef het teekenende woord: "Brabant is syn eygen lant." Voor dien dichter stak reeds ettelijke eeuwen her dat gewest af door dat heel eigenaardige, dat zich moeilijk beschrijven laat, maar dat wij, Brabanders, herkennen als "iets van ons". 't Is niet de gulheid, niet de eenvoud, niet de goede trouw, niet de schalksheid, niet het diepe geloof. 't Is dat alles te zaam, en dat alles dan stralend uit 'n gemoed, dat trots 'n eeuwenlange verdrukking toch van zijn klaarheid niets heeft ingeboet.

In steeds sneller tempo gaat het landschaps-aspect van Brabant veranderen. De steden zetten haar palen uit; de paarse heivelden met hun wijden uitkijk als van de zee, en de groene mastbosschen wijken voor breede ontginningen. Waar het wetten van zeis en sikkel klonk door het schokken van de kar op den zandweg en het suizelende lied van het korenveld, daar ronken en stampen de machines. De kerktorens, sinds den Bourgondischen tijd eeuwen-door de eenige aanwijzers-in-de-verte van een volksagglomeratie, zij met het kruis en den vergulden haan in top, ze hebben mededingers gekregen in 'n rol van steenen reuzen met een pluim van roeterigen walm op den hoed.

En toch bleef Brabant tot dusver "syn eyghen lant". De eigenaardigheden van den volksaard bestaan nog, de opvallende volksgebruiken zijn er in eere. Waarmee tevens gezegd is, dat thans de maan-roep tot ons komt om voor 't behoud van dien Brabantschen rijkdom te gaan waken. Het feest van het gewerengilde "St. Dionysius" deed het fraaie denkbeeld ontstaan: het weelderige volksleven van Brabant stelselmatig voor te stellen in een folkloristischen optocht en in 'n greep uit de meest aantrekkelijke spelen. Wonder samenvallen van uitersten.

In de stad van moderne nijverheid, die in ondernemingsgeest haars gelijke zoekt, die blijk geeft van 'n groot uitzettingsvermogen, daar juist komt het denkbeeld tot rijpheid om plastisch weer te geven de zinrijke uitingen van de volksziel, die in Brabant goeddeels met het Katholieke geloof vergroeid waren, en zijn. Want wat eeuwen hebben vastgeheid, dat wordt door den nieuwen tijd niet met één ruk losgemaakt. En wat eeuwen van lijden en kleineering aan energie hebben opgespaard, dat zal zoo maar niet in slapheid en futloosheid te gronde gaan. Zulk een reflecteeren op wat er goeds en schoons in het eigen volk nog leeft, verdient waardeering en navolging. Vooral, als zelfs onze steden nog naïef genoeg zijn, om daarvoor gevoel te hebben; en echt genoeg om in de diepte de superioriteit daarvan te erkennen boven het hedendaagsche zinlooze gedoe.

 

Wij voelen het, wij weten het: het rilt en het siddert in Brabant. Het rilt er van levenskracht; het siddert er van levensspanning. De kracht wil naar buiten breken; ze zoekt een uitweg naar zon en lucht. Brabant staat gereed, is reeds bezig zich een eervolle plaats te veroveren onder de gewesten van Nederland. Maar vast is evenzeer zijn wil om van zijn eigenheden, zijn volksrijkdom niets prijs te geven. 't Bewustzijn wordt levendig en moet gestadig levendiger worden, omdat de nieuwe tijd met zijn verstoffelijking voor Brabants aloude schoonheid gevaren brengt. Een bewust bewaren van ons volkseigen, met den steun van allen, dóór allen, daar moet het heen.

En daarom hoog de vendels en standaarden, schuttersgilden. Hoog uw emblemen, vertooners van de volksvermaken en volksfeesten. Fier omhoog de luifel- en poffermutsen, boerinnen van Brabant. In den folkloristischen Brabantschen optocht te Tilburg op 29 Juni.

 

DR. P.C. DE BROUWER, PR.

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 12 juni 1920

 

 

Gewerengilde St. Dionysius

 

Viering 250-jarig bestaan

 

 

Door den alom bekenden sierkunstenaar den heer Aug. van Oss alhier is een ontwerpteekening gemaakt in 2 kleuren voor den omslag van den officieelen feestgids, uit te geven ter gelegenheid van het 250-jarig bestaan van het gewerengilde St. Dionysius, welke heden en morgen in de etalage van het sigarenmagazijn van den heer Ant. Baars, hoek Heuvel - Heuvelstraat is geëtaleerd.

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - donderdag 24 juni 1920

 

 

Het feestvierend gilde "St. Dionysius" te Tilburg

 

Verschenen is het programma voor de a.s. gildefeesten. Het boekje is goed verzorgd, doet de drukkers alle eer aan en is voor de bezoekers van de feesten onmisbaar. Wij laten de voornaamste gedeelten hieronder volgen.

 

- De stichtingsbrief van dit gilde dateert van 1665 en werd afgegeven door Margrieta de Noyelle, gravinne van Grobbendonck, Baronesse van Weesmale, vrouwe der stad en landen van Duesbiry, Tilborg, Goirle, enz.

- Onder de oprichters vinden we vermeld: den drossaert Arnoldus Cloostermans, den rentmeester Adriaan van Bocholt, den secretaris Peter van Gils, den convooymeester Willem van Ophuysen, in het geheel 21 leden.

- In 1722 is hoofdman: Cornelis Verbunt; koning: Jan Cornelis Donders; deken: Corn. v.d. Hout; vaandrig: Nicolaas de Rooy; busmeester: Peter van Spaendonck.

- Onder de gildeleden, die op verschillende tijden aan het gilde giften deden, treffen we echte Tilburgsche namen aan, als: Brouwers, Pessers, Smulders, Wouters, Drabbe, Pollet.

- Als voorwerpen van waarde bezit het gilde nu nog: de zilveren koningsplaten; een zilveren borstinsigne, met reliëf van St. Dionysius; het onderscheidingsteeken van den hoofdman; drie vendels, waarvan een geschonken door den "Princeps Auransicanus" (Prins van Oranje, later Willem II) met massief zilveren lanspunt.

- Er bestaan gilden van den voetboog (St. Joris); gilden van den handboog (St. Sebastiaan); kolveniers- of gewerengilden met wisselende patroonheiligen. Het kolveniersgilde van Tilburg nam St. Dionysius als patroon, waarschijnlijk omdat deze de beschermheilige is van de stad Tilburg.

 

 

Het feestprogramma luidt als volgt:

 

Zaterdag 26 Juni

5 uur - Feestvergadering der gezamenlijke comité's en jury's in het gildenhuis, café Remmers, Heuvel.

 

Zondag 27 Juni

Half 11 uur - Feestmis voor het gilde "St. Dionysius" in de Parochiekerk 't Heike.

12 uur - Receptie in het gildenhuis, café Remmers, Heuvel.

Half 4 uur - Optocht van "St. Dionysius-gilde" naar het schietterrein Hoevensche weg.

4 uur - Aanvang der schietwedstrijden van het "St. Dionysius-gilde" en zustergilden te Tilburg, op het schietterrein achter café Langerijt, Hoevensche weg.

8 uur - Groot concert op het feestterrein (voetbalterrein Willem II, Hoevensche weg).

10 uur - Bal champêtre voor de gildebroeders van "St. Dionysius", tevens toegankelijk voor het publiek tegen de bekende entreeprijzen.

 

Maandag 28 Juni

10-1 uur - Begin der schietwedstrijden voor de Noord-Brabantsche gilden.

3-7 uur - Voortzetting van de schietwedstrijden op het schietterrein.

3 uur - Concert op het terrein voor de schietwedstrijden (achter het café Langerijt).

8 uur - Groot concert op het feestterrein (voetbalterrein Willem II).

10 uur - Groot bal châmpetre voor de bezoekers van het feestterrein.

 

Dinsdag 29 Juni

Half 11 uur - Verzameling der gilden op het Piusplein.

12 uur - Vertrek van den optocht van het Piusplein.

Half 1 uur - Defilé van den optocht langs het gemeentehuis, voor Burgemeester, Wethouders en Gemeentebestuur. Ontvangst van het feestcomité door Burgemeester en Wethouders.

1 uur - Vertrek van den optocht naar het feestterrein (voetbalveld van Willem II, Hoevensche weg).

2 uur - Aankomst op het feestterrein.

Kwart over 2 uur - Welkomstrede door den voorzitter van het feestcomité, Dr. G.M. Kusters.

Kwart over 2 uur - Wedstrijd tusschen de gilden, voorbijtrekken bij de jury.

3 uur - Defilé van de folkloristische groepen.

Half 4 uur - Wedstrijd standaardpaardrijden.

4 uur - Wedstrijd vendelzwaaien.

Half 5 uur - Wedstrijd in trommelen en roffelen.

5 uur - Opvoering der oude Brabantsche dansen, volksspelen en voordracht van oude Brabantsche gezangen.

Half 7 uur - Uitreiking der prijzen door den Edelachtbaren Heer Mr. Dr. Vonk de Both, Burgemeester te Tilburg.

8 uur - Groot concert op het feestterrein.

10 uur - Groot bal champêtre voor de bezoeker van het feestterrein.

 

 

Groote tentoonstelling

van Oude Vaandels en Gildevoorwerpen in het Beursgebouw Piusplein

 

Zondag 27 Juni

11 uur - Opening der tentoonstelling van gildevoorwerpen.

4 uur - Beoordeling der tentoongestelde voorwerpen en oudheden door de jury.

7 uur - Sluiting der tentoonstelling.

 

Maandag 28 Juni

9 uur - Opening der tentoonstelling.

7 uur - Sluiting der tentoonstelling.

 

 

Programma der Brabantsche Folkloristische Feesten

te Tilburg op 29 Juni 1920.

 

A. OPTOCHT

1. Marechaussee te paard.

2. Muziekkorps van het 2e Regiment Huzaren.

3. Bord: "Brabant kennen is Brabant liefhebben".

4. Feestvierend gilde "St. Dionysius".

5. 't Gilde van de toekomst. Wagen met jonge schutters.

6. Bruidjeswagen van "St. Dionysius".

 

Gilden uit het kwartier van Oisterwijk.

7. Het wapenbord van 't kwartier van Oisterwijk.

8. Berkel.

9. Enschot.

10. Esch.

11. Haaren (drie).

12. Helvoirt (twee).

13. Hilvarenbeek (twee).

14. Moergestel (twee).

15. Nieuwkuijk.

16. Oisterwijk.

17. Tilburg (St. Joris).

18. Udenhout (vier).

19. Muziekkorps "Opwaarts".

 

Brabantsche Volksspelen.

20. Dragers van Nieuwjaarskoeken.

21. Kar met "Onnozele Kinderen" en "Sterrezingers van Driekoningen".

22. Troep "Onnozelen" en "Sterrezingers".

 

Ze zingen:

Hier treden wij, Heere, met onze sterre.

Wij zoeken Heer Jezus, wij hadden hem gerre.

Wij klopten af aan Herodes zijn deur.

Herodes de koning kwam zelvers veur.

Hij sprak er al met een valscher hart:

Hoe is er de jongste van drieën zoo zwart.

Al is hij zoo zwart, hij is wel bekend,

Het is er de Koning van Oriënt.

Wij kwamen die hooge bergen opgaan,

Daar zag men de sterre stille staan.

O sterre, gij moet er zoo stille niet staan,

Gij moet er met ons naar Bethlehem gaan.

Te Bethlehem in die schoone stad,

Daar Maria met haar klein Kindeke zat.

Zoo kleiner Kind, zoo grooter God,

Daar al de Joden mee hebben gespot.

 

23. Knapen met rommelpot (Vastenavond).

 

Ze zingen:

Vrouw, 't is vastenavond:

Ik kom niet thuis vóór t'avond,

t'Avond in den maneschijn,

Als vader en moeder naar bed toe zijn.

Zotte Griet, zeg het niet:

Onze Jan is dronken.

De vastenavond, die komt aan,

Dan zullen we met den rommelpot gaan.

Ik heb nog een klein hoentje,

Dat moet er t'avond aan.

En als mijn hoentje niet braden wil,

Dan wordt mijn potje vuil.

Dan loop ik naar de geburen,

Daar laat ik mijn potje schuren,

Dan loop ik naar de Franschen,

Daar laat ik mijn potje dansen.

 

24. Knapen met palmtakjes (op Palmzondag aan de hoeken van de korenvelden geplant).

25. Knapen met takkebossen voor de Paaschvuren.

26. Knapen met Meitakken (De Mei, 'n dennen-, berken- of kersentak wordt den eersten Mei gestoken op huizen, waar huwbare dochters zijn. Den berk en kers zijn zinnebeeldig).

27. Meisje, opgesierd met krans en bloemen, tusschen bruidjes. Dit is de Pinksterblom.

 

Ze zingen:

Vierge, vierge Pinksterblom,

Daar komt ze aangegangen,

Met een krans af om haar hoofd

En twee gebloemde wangen.

Vrouwtje, als ge niet deugen wilt,

Dan zullen we u gaan verkoopen.

Dan gaan wij naar het groene woud,

Daar zingen de vogeltjes jong en oud.

Keer u es om,

Draai u es om,

Vierge, vierge Pinksterblom.

 

28. Knapen met bosjes St. Janskruid (op St. Jansdag aan deurposten opgehangen).

29. De "Rozenhoed": groote kroon van rozen en groen, waaronder kinderen dansen (Petrus en Paulus).

30. De ruitervereeniging "De Metworst'' uit Boxmeer. (Ze heeft het eigenaardig gebruik in stand gehouden om naar 'n bepaalde boerderij buiten een wedren te houden, om een daar door den eerstaankomende te bemachtigen ellenlangen metworst. Tegenwoordig is een zilveren metworst de te bekampen prooi.)

 

Gilden uit Peelland.

31. Wapenbord van Peelland.

32. Aarle-Rixtel.

33. Beek en Donk.

34. Gerwen.

35. Heeze (twee).

36. Helmond.

37. Lieshout.

38. Liessel.

39. Mierlo-Hout.

40. Tongelre.

41. Zes Gehuchten.

42. Harmonie "St. Jan".

 

Groepen uit de Brabantsche bedrijven.

43. De scharensliep.

44. De stoelenmatter.

45. Wagen met schoenmaker en klompenmaker.

46. De "bieman".

47. De ossekar.

 

Gilden uit Kempenland.

48. Wapenbord van Kempenland.

49. Best.

50. Meerveldhoven.

51. Oirschot (twee).

52. Reusel.

53. Stratum.

54. Strijp.

55. Veldhoven.

56. Woensel.

57. Wintelre.

58. Groep "Ketelmuzikanten" of "Tafelaars" (met stroopop, emmers, kettingen, lampeglazen, ketels, enz. Ze brengen serenade, waar een huwelijksovereenkomst op het laatste oogenblik nog is afgesprongen).

59. Harmonie "Excelsior".

 

Gilden uit Maasland.

60. Wapenbord van Maasland.

61. Nuland.

62. Kleederdrachten uit de Meierij (op kar).

 

Gilden uit de Baronie van Breda.

63. Wapenbord van de Baronie.

64. Alphen.

65. Bavel.

66. Chaam.

67. Dongen (drie).

68. Dorst.

69. Gilze (twee).

70. Hulten.

71. Molenschot.

72. Oosterhout.

73. Rijen (twee).

74. Terheijden.

75. Teteringen.

76. Ulvenhout.

77. Harmonie "L'Echo des Montagnes".

 

Gilden uit het land van Heusden.

78. Wapenbord van 't land van Heusden.

79. Vlijmen (twee).

80. Kleederdrachten uit het land van Heusden.

 

Gilden uit het land van Cuijk.

81. Wapenbord van het land van Cuijk.

82. St. Agatha.

83. Beugen.

84. St. Hubert (twee).

85. Rijkevoort.

 

Gilden uit het Hollandsch gedeelte van Brabant.

86. Wapenbord van Holland.

87. Besoyen.

88. Kleederdrachten uit het Hollandsch gedeelte.

89. Harmonie "Orpheus".

 

Limburg.

90. Wapenbord van Limburg.

91. Heijthuizen.

 

Brabantsche "Overtrek".

Zoo verhuist de Brabantsche boer.

92. Versierde kar met verhuizend boerengezin. Boven de kar een kroon met peperkoek er in.

93. Karren met huisraad.

94. Karren met koren enz.

95. Karren met landbouwgerief.

96. Jonge boerinnen met de koeien.

 

Ze zingen:

Op den Heuvel willen we nie wonen,

Want daar zijn de wijven te k(w)aad;

Maar op de Hoeven willen we wonen,

Want daar zijn ze goed van aard.

Koe. Koe.

 

97. Boeren en boerinnen.

98. Tilburgsche Burgerwacht.

99. Marechaussee.

 

B. OP HET TERREIN

a. Defileeren van den Optocht.

b. Wedstrijd Standaardpaardrijden.

c. Wedstrijd in Vendelzwaaien.

d. Wedstrijd in Trommelen en Roffelen.

e. Uitvoering van Boerendans door boeren en boerinnen.

f. Uitvoering van Oude Dansen door mannen en vrouwen in verschillende Brabantsche kleederdrachten.

g. Boerenkermis.

h. Ketelmuziek.

 

Na de uitvoering van deze nummers: Landelijk bal en andere vermakelijkheden voor 't publiek.

 

 

* Voetnoot redactie:

Vanwege de Eerste Wereldoorlog werd de viering van het 250-jarig bestaan van het gilde "St. Dionysius" pas in 1920 gevierd.

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - vrijdag 25 juni 1920

 

 

Het feestvierend gilde "St. Dionysius"  te Tilburg

 

Lijst der deelnemende gilden, gerangschikt volgens de oude indeeling dezer gewesten.

 

 

Meierij van 's-Hertogenbosch

 

a. Kwartier van Oisterwijk

 

BERKEL

Gilde "St. Hubertus". Aantal leden: 24. Hoofdman: M. Robben. Secretaris: C. Mutsaerts.

 

ENSCHOT

Gilde "St. Joris en St. Bastiaan". Tijd van oprichting onbekend. Aantal leden: 30. Vaandel 1820. Standaard 1732. Aan den Gildeketting schilden van 1750 en later. Hoofdman: P.C. Opstal. Secretaris: A. v. Spaandonk.

 

ESCH

Gilde "St. Willebrordus". Aantal leden: 25. Loco-Hoofdman: C. Konings. Secretaris:P. van Nunen.

 

GEMONDE

Gilde "St. Antonius en St. Sebastiaan". Aantal leden: 20. Hoofdman: J. Schellekens. Secretaris: J. Timmermans.

 

GOIRLE

Gilde "St. Joris". Opgericht tusschen 1506 en 1570. Aantal leden: 40. Aan den Gildeketting schilden van 1610 en later. Hoofdman: Th. Dirken. Secretaris: A.C. Bekkers.

 

HAAREN

1. Gilde "St. Joris". Opgericht in 1531. Aantal leden: 20. Oud Vaandel. Standaard van 1531. Aan den Gildeketting vele schilden en een papegaai van 1551. Aantal prijzen: 13. Hoofdman: Joh. Pijnenburg. Secretaris: M. v.d. Pas.

2. Gilde "St. Sebastiaan - St. Antonius". Aantal leden: 20. Hoofdman: J. Snellen. Secretaris: L. v.d. Heijden.

3. Gilde "St. Cathrien". Aantal leden: 30. Hoofdman: J. Spoormakers. Secretaris: H. Schilders.

 

HELVOIRT (Laar)

1. "Vriendenkring". Aantal leden: 25. Hoofdman: C. Witlox. Secretaris: A.J. Schellekens.

2. Gilde "Ons Genoegen", Distelberg. Aantal leden: 27. Hoofdman: C. Kuipers. Secretaris: H. Verbeek.

 

HILVARENBEEK

1. Gilde "St. Joris". Tijd van oprichting onbekend. Aantal leden: 24. Oud Vaandel. Aan den Gildeketting 24 schilden van 1571 en later. Hoofdman: P. Bressers. Deken: G. Zeebregts.

2. Gilde "St. Sebastiaan".

 

KAATSHEUVEL

Gilde "St. Jan Baptist". Hoofdman: P.C. Woensel. Secretaris: M. Schraauwen.

 

LAGE MIERDE

Gilde "St. Sebastiaan". Aantal leden: 30. Hoofdman: W. Swanen. Secretaris: P.F. Veron.

 

MOERGESTEL

1. Gilde "St. Sebastiaan". Opgericht 1873. Aantal leden: 30. Oud Vaandel. Aan den Gildeketting schilden van 1603 en later. Hoofdman: H. Roozen. Secretaris: C. v. Elderen.

2. Gilde "St. Catharina". Aantal leden: 20. Hoofdman: A. Roozen.

 

NIEUWKUIJK

Gilde "St. Joris". Aantal leden: 18. Koning: W. Peijnenborgh.

 

OISTERWIJK

Gilde "St. Barbara". Aantal leden: 30. Hoofdman: Chr. Knevel. Secretaris: F. Koster.

 

TILBURG

1. Gilde "St. Joris". Opgericht tusschen 1506 en 1524. Aantal leden: 40. Vaandel. Aan den Gildeketting schilden van 1613 en later. Hoofdman: A. Voskens. Secretaris: J. Otten.

2. "Tilburgsche Burgerwacht". Aantal leden: 1000. Waarn. Commandant: R.C. Adriaans. 2e Secretaris: P. Bruinsma.

 

UDENHOUT

1. Gilde "St. Joris". In 1750 afgescheiden van "St. Joris" te Oisterwijk. Aantal leden: 25. Vaandel van 1750. Aan den Gildeketting schilden van 1750 en later. Enkele oude voorwerpen. Hoofdman: Jager van de Velden. Secretaris: M. van Diezen.

2. Gilde "St. Sebastiaan". Aantal leden: 20. Hoofdman: W. Verhoeven. Secretaris: A. van de Voort.

3. "Eendracht maakt Macht". Aantal leden: 10. Hoofdman: A. Kruissens. Secretaris: J.C. Lauwen.

4. "Oefening en Vermaak". Aantal leden: 28. Hoofdman: J. Heerkens. Secretaris: A. Somers.

 

b. Peelland

 

AARLE-RIXTEL

Vereeniging "Nimrod". Opgericht 26 October 1887. Aantal leden: 30. Hoofdman: P. van Alphen. Secretaris: P. Noten.

 

BEEK EN DONK

1. Gilde "St. Antonius". Aantal leden: 9. Hoofdman: Nic. v. Beurden. Secretaris: P. van Bragt.

2. Gilde "St. Leonardus".

 

GERWEN

Gilde "Het Heilig Kruis". Aantal leden: 15. Hoofdman: P. Bastiaans. Secretaris: F. Bastiaans.

 

HEEZE

1. Gilde "St. Joris". Opgericht in 1614. Aantal leden: 120. Vaandel pl.m. 1870. Aan den Gildeketting vele schilden. Hoofdman: H. Gerlins. Secretaris: J. Scheepers.

2. Gilde "St. Agatha". Aantal leden: 135. Hoofdman: H. v. Dijk. Secretaris: M. Thijssens.

 

HELMOND

Gilde "St. Catharina". Aantal leden 30. Vaandel. Hoofdman: F. v. Wee. Secretaris: P.A. Kersten.

 

LIESHOUT

Gilde "St. Servatius en St. Barbara". Opgericht 1420. Aantal leden: 20. Oud Vaandel. Gildeketting. Hoofdman: J. Merkelbach. Secretaris: J.H. v. Melis.

 

LIESSEL

Gilde "St. Hubertus". Oud Vaandel. Aan den Gildeketting schilden van 1709 en later. Oude Kleederdracht. Aantal leden: pl.m. 165. Hoofdman: A. v.d. Wallen. Secretaris: P. Mennen.

 

MIERLO-HOUT

Gilde "St. Antonius". Aantal leden: 15. Hoofdman: A.W. Klaassen. Secretaris: D. van Dijk.

 

TONGELRE

Gilde "St. Catharina". Opgericht 1477. Aantal leden: 153. Vaandel van 1841. Aan den Gildeketting schilden van 1627 en later. Oude Papegaai. Oude Kleederdracht. Hoofdman: J. v.d. Wiel. Secretaris: van Poppel.

 

ZES GEHUCHTEN

Gilde "St. Joris". Aantal leden: 15. Hoofdman: M. v.d. Linden. Secretaris: A. v.d. Linden.

 

c. Kempenland

 

BEST

Gilde "St. Odulphus". Opgericht vóór 1631. Aantal leden: 25. Aan den Gildeketting 43 schilden van 1608 en later. Hoofdman: J. v.d. Sande. Secretaris: J. v.d. Spijker.

 

MEERVELDHOVEN

Gilde "St. Lambertus". Aantal leden: 44. Secretaris: W. Baselmans.

 

OIRSCHOT

1. Gilde "St. Joris". Opgericht vóór 1539. Aantal leden: 56. Vaandel van 1844. Oude Bogen. Aan den Gildeketting 27 schilden van 1614 en later. Hoofdman: Egidius v. Haaren. Secretaris: Andries v. Oirschot.

2. Gilde "St. Sebastiaan". Opgericht vóór 1531. Aantal leden: 34. Oude Gildeboeken. Oud Vaandel. Oude Standaarden. Aan den Gildeketting 30 schilden. Hoofdman: A. v.d. Steen. Secretaris: Ant. Beijsens.

 

REUSEL

Gilde "St. Joris". Opgericht vóór 1600. Aan den Gildeketting 46 schilden van 1609 en later. Kaart van 1606. Vaandel van 1865. Wimpel veel ouder. Hoofdman: Petrus van Hoppen. Secretaris: P. van Gorp.

 

STRATUM

Gilde "H. Georgius". Aantal leden: 50. Hoofdman: Jan v.d. Pas. Secretaris: J. van de Wiel.

 

STRIJP

Gilde "St. Catharina". Aantal leden: 23. Secretaris: H. Kanters.

 

VELDHOVEN

Gilde "St. Cecilia". Aantal leden: 35. Hoofdman: H. de Haas. Secretaris: L.T. Sanders.

 

WOENSEL

1. Gilde "St. Joris". Aantal leden: 50. Hoofdman: H. Verheijen. Secretaris: J. Sebille.

2. Gilde "St. Catharina". Aantal leden: 64. Secretaris: J.A. Lukkessen.

 

WINTELRE

Gilde "St. Willebrordus". Opgericht 1520. Aantal leden: 59. Nieuw Vaandel met oud geborduurd beeld van St. Willebrordus. Hoofdman: A. van Ham. Secretaris: H. v.d. Ven.

 

d. Maasland

 

NULAND

Gilde "St. Antonius". Opgericht pl.m. 1500. Aantal leden: 14. Hoofdman: C. Hanegraaf. Secretaris: W.H. v.d. Bonk.

 

 

Baronie van Breda

 

ALPHEN

Gilde "St. Willebrordus". Opgericht 1875. Aantal leden: 15. Hoofdman: F. v. Gorp. Secretaris: E.F. Leemans.

 

BAVEL

Gilde "St. Hubertus". Aantal leden: 54. Hoofdman: M. Meeuwese. Secretaris: J. Janssen.

 

CHAAM

Vereeniging "Je Maintiendrai". Aantal leden: 20. Hoofdman: A.A. v. Raak. Secretaris: P. Govers.

 

DONGEN

1. Vereeniging "Oefening kweekt kracht". Aantal leden: 12. Hoofdman: L. de Hoog. Secretaris: P. v. Pelt.

2. Vereeniging "Vriendenkring". Aantal leden: 32. Hoofdman: P. Schellekens.

3. Vereeniging "Juliana-Boom". Hoofdman: J. Meermans. Secretaris: H. Smits.

 

DORST

Gilde "St. Joris". Aantal leden: 26. Secretaris: W. Carton.

 

GILZE

Gilde "St. Hubertus". Opgericht 11 April 1875. Aantal leden: 27. Hoofdman: P. Diepstraten. Secretaris: A. Aarts.

 

HULTEN

Vereeniging "Gerardus Majella". Secretaris: P. Graafmans.

 

MOLENSCHOT

Vereeniging "Oefening en Eendracht". Aantal leden: 20. Hoofdman: A. Dikmans. Secretaris: Chr. Roelands.

 

OOSTERHOUT

Gilde "St. Sebastiaan". Opgericht vóór 1750. Aantal leden: 14. Gildeketting met schilden. Hoofdman: W. Laarbach. Secretaris: A.C. Weterings.

 

RIJEN

1. Gilde "St. Hubert". President: H. Vergeyden. Secretaris: A.J. Brouwers.

2. "Vereenigde Vrienden". Aantal leden: 20. Hoofdman: C. van Rooy. Secretaris: Ant. v. Bergen.

3. "Prins Hendrik". Opgericht 1899. Hoofdman: Van Gils. Secretaris: J. v.d. Kar.

 

TERHEIJDEN

Gilde "St. Antonius". Opgericht 1650. Aantal leden: 45. Gildeketting met schilden van 1802 en later, en zilveren vogel 17e eeuw. Hoofdman : G. Dijkers. Secretaris: M.J. Rovers.

 

TETERINGEN

Gilde "St. Ambrosius". Opgericht 1730. Aantal leden: 33. Gildeketting. Hoofdman: C. Schoenmakers. Secretaris: M.C.A. Akkermans.

 

ULVENHOUT

Vereeniging "Oefening kweekt kunst". Aantal leden: 35. Hoofdman: C. Broeders. Secretaris: Jos. Grauwmans.

 

 

Land van Heusden

 

VLIJMEN

1. Gilde "St. Catharina". Aantal leden: 25. Vaandels 1879 en 1914. Gildeketting met schilden van 1695 en later. Hoofdman: J. van de Wiel. Secretaris: M. van Falier.

2. Gilde "St. Barbara". Aantal leden: 35. Hoofdman: J.A. Jansen.

 

 

Land van Cuijk

 

ST. AGATHA

Vereeniging "Oranje Agatha op Lombok". Opgericht 1894. Aantal leden: 30. Hoofdman: P.C. v.d. Bosch. Secretaris: C. Timmermans.

 

BEUGEN

Gilde "St. Antonius". Aantal leden: 17. Hoofdman: J. Ruufs. Secretaris: Joh. Ruufs.

 

ST. HUBERT

1. Gilde "St. Barbara". Opgericht pl.m. 1700. Aantal leden: 80. Gildeketting met schilden. Hoofdman: L. Linders. Secretaris: W. van Tienen.

2. Gilde "St. Hubertus". Aantal leden: 15. Hoofdman: A. Verbruggen. Secretaris: L. Linders.

 

RIJKEVOORT

Vereeniging "Princes Juliana". Aantal leden: 25. Hoofdman: A. Geurts. Secretaris: L. v.d. Ven.

 

 

Holland

 

BESOIJEN

Gilde "Crispinus-Crispinianus". Aantal leden: 22. Hoofdman: M.L. Verhagen. Secretaris: J.B. de Leyer.

 

 

Limburg

 

HEIJTHUIZEN

Gilde "St. Nicolaas". Opgericht 1881. Aantal leden: 25. Hoofdman: J. v.d. Kop.

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 26 juni 1920

 

 

Gildefeesten te Tilburg

 

Gisterenavond vergaderde het feestcomité ter viering van het 250-jarig bestaan van het St. Dionysiusgilde. De voorzitter, Dr. Kusters, opent de vergadering met den gebruikelijken groet en heet de aanwezigen allen welkom. Na voorlezing van de notulen, welke ongewijzigd worden goedgekeurd, volgt de behandeling van de ingekomen stukken.

De bespreking omtrent regeling van den optocht leidt tot eenige discussie, waarbij eenige bezwaren naar voren werden gebracht bij eventueel kruisen van den stoet op de Markt. Het samentrekken zal Dinsdagmorgen plaats hebben om 10 uur v.m. op het Piusplein. Men begint met opstellen ter hoogte van Hotel "Riche", verder om het Plein met zijstraten als Emmastraat, Koningstraat, om dan met het optrekken dat gedeelte van den optocht te laten aansluiten. De optocht in één lijn te laten opstellen levert eenig bezwaar op daar het begin in de Julianastraat en het einde tot aan den Broekhovensche weg zou staan en de regeling dan zeer moeilijk is. Om 12 uur vertrek van den stoet door Julianastraat, Heuvel, Spoorlaan, Stationstraat, Nieuwlandstraat, Markt. Op het Raadhuis officieele ontvangst van het bestuur van St. Dionysius en het feestcomité door Burgemeester en Wethouders. Na de ontvangst trekt de stoet van de Markt door de Heuvelstraat, Heuvel, Hoevensche weg naar het feestterrein.

Mededeeling wordt gedaan omtrent het Gilde te Goirle welke met 2 praalwagens aan den stoet zal deelnemen. Ook het oudste Gilde van Noord-Brabant te Gemert zal hierbij tegenwoordig zijn. De voorzitter deelt mede het Gilde uit Boxmeer gaarne te zien vertegenwoordigd, doch kan niet met zekerheid zeggen voor de benoodigde 40 paarden te kunnen zorgen daar op de aanvrage van cavaleriepaarden nog geen beslissing gevallen is. Van den Commissaris van Politie is de toezegging gedaan, dat uitgebreide politiemaatregelen zullen worden getroffen en het Beursgebouw onder politietoezicht wordt bewaakt. Deze mededeeling was vooral voor de optochtcommissie een aangename tijding.

Hierna volgt een bespreking over het aantal vrijkaarten waarover men het spoedig eens is. Het a.s. feest wordt nogmaals in den breede besproken en feliciteert de voorzitter het Gilde met het succes in den raad, waarbij tevens een woord van dank wordt uitgebracht aan den heer J. van Rijzewijk, die op velerlei wijze onze zaak heeft gesteund eenerzijds in den raad anderzijds door het schenken van de prachtige voorwerpen waaronder de mooie zilveren eikentak, welke abusievelijk in den Gids onder een andere naam is gerangschikt. Voor de vergadering was nog even een bezoek gebracht aan de etalage van den heer Ghijben in de Heuvelstraat, waar een schat van medailles en kunstvoorwerpen voor het a.s. concours zijn uitgestald. Het Gilde heeft een eigen medaille laten slaan volgens een zeer mooi model van den heer C. van Domburg, architect alhier.

Na nog enkele besprekingen over de bijeenkomst, alwaar de laatste hand aan de groote voorbereidende werkzaamheden zal worden gelegd en feestcomité, subcommissies, jury's hunne kenteekenen zullen ontvangen, sluit de voorzitter onder dankzegging deze geanimeerde vergadering.

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 26 juni 1920

 

 

Gildefeesten "St. Dionysius"

 

 

Het feestprogramma luidt als volgt:

 

ZATERDAG 26 JUNI

3 uur - Feestvergadering der gezamenlijke comité's en jury's in het Gildehuis, café Remmers, Heuvel.

 

ZONDAG 27 JUNI

Half 11 uur - Feestmis voor het Gilde "St. Dionysius", in de Parochiekerk 't Heike.

12.00 uur - Receptie in het Gildehuis, café Remmers, Heuvel.

Half 4 uur - Optocht van "St. Dionysiusgilde" naar het schietterrein Hoevensche weg.

4 uur - Aanvang der schietwedstrijden van het "St. Dionysiusgilde" en zustergilden te Tilburg, op het schietterrein achter café Langerijt, Hoevensche weg.

8 uur - Groot concert op het feestterrein (voetbalterrein Willem II, Hoevensche weg).

10 uur - Bal champêtre voor de gildebroeders van "St. Dionysius" tevens toegankelijk voor het publiek tegen de bekende entreeprijzen.

 

MAANDAG 28 JUNI

10-1 uur - Begin der schietwedstrijden voor de Noord-Brabantsche gilden.

3-7 uur - Voortzetting van de schietwedstrijden op het schietterrein.

3 uur - Concert op het terrein voor de schietwedstrijden (achter het café Langerijt).

8 uur - Groot concert op het feestterrein (voetbalterrein Willem II).

10 uur - Groot bal champêtre voor de bezoekers van het feestterrein.

 

DINSDAG 29 JUNI

Half 11 uur - Verzameling der gilden op het Piusplein.

12 uur - Vertrek van den optocht van het Piusplein.

Half 1 uur - Defilé van den optocht langs het gemeentehuis, voor Burgemeester, Wethouders en Gemeentebestuur. Ontvangst van het feestcomité door Burgemeester en Wethouders.

1 uur - Vertrek van den optocht naar het feestterrein (voetbalveld Willem II, Hoevensche weg).

2 uur - Aankomst op het feestterrein.

Kwart over 2 - Welkomstrede door den voorzitter van het feestcomité, Dr. G.M. Kusters.

Half 3 uur - Wedstrijd tusschen de gilden, voorbijtrekken bij de jury.

3 uur - Defilé van de folkloristische groepen.

Half 4 uur - Wedstrijd standaardpaardrijden.

4 uur - Wedstrijd vendelzwaaien.

Half 5 uur - Wedstrijd in trommelen en roffelen.

5 uur - Opvoering der oude Brabantsche dansen, volksspelen en voordracht van oude Brabantsche gezangen.

Half 7 uur - Uitreiking der prijzen door den Edelachtbaren Heer Mr. Dr. Vonk de Both, Burgemeester te Tilburg.

8 uur - Groot concert op het feestterrein.

10 uur - Groot bal champêtre voor de bezoekers van het feestterrein.

 

 

Groote Tentoonstelling

van Oude Vaandels en Gildevoorwerpen in het Beursgebouw Piusplein.

 

ZONDAG 27 JUNI

11 uur - Opening der Tentoonstelling van Gildevoorwerpen.

4 uur - Beoordeling der tentoongestelde voorwerpen en oudheden door de jury.

7 uur - Sluiting der Tentoonstelling.

 

MAANDAG 28 JUNI

9 uur - Opening der Tentoonstelling.

7 uur - Sluiting der Tentoonstelling.

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - maandag 28 juni 1920

 

 

Gildefeesten te Tilburg 1

 

Zaterdagmiddag te 5 uur had in het Gildehuis, café Remmers, Heuvel, eene feestvergadering plaats van de gezamenlijke comité's en jury's. Nadat in de Parochiekerk 't Heike gisterenmorgen te 10.30 uur eene H. Mis was opgedragen voor het feestvierende Gilde "St. Dionysius", schreed het gezelschap met ontplooide vaandels in stillen deftigen eenvoud naar het Gildehuis op den Heuvel, waar te 12 uur eene receptie plaats had. De bovenzaal van café Remmers was door de kundige en smaakvolle hand van Mej. Remmers in groen en bloemen gestoken, zoodat de tafel van het bestuur en hoofdcomité in deze omlijsting een rianten aanblik bood.

Als nr. 1 der feliciteerende vereenigingen verscheen de vereeniging N.K. Harmonie die bij monde van den heer H. Blomjous eenige woorden van hartelijke gelukwenschen kwam toespreken aangaande dit zeldzame jubileum. Verder kwam het eerste-kamerlid C.T.C. Sträter en de firma van Boxtel en Co. De heer H. Tooten, hoofdman, nam alsnu het woord om het Gilde te feliciteeren met dit zeldzame feest en stelde voor het glas te ledigen op het welslagen van het feest, en dat het bestuur nog lange jaren het Gilde zou mogen zien bloeien.

Alsnu traden B. en W. naar voren en sprak burgemeester Vonk de Both ongeveer als volgt:

 

Hoofdman, bestuur en leden van het Dionysiusgilde,

Nu in onze stad het oudste Gilde zulk een zeldzaam feest viert, heeft het Gemeentebestuur ook gemeend hare opwachting te moeten maken om uitdrukking te kunnen geven aan het gevoelen dat wij hebben voor de oude Gilden en oude volksgebruiken, dewelke moeten worden gerespecteerd en aangemoedigd. Deze oude gebruiken bestendigen niet alleen het historisch karakter, doch zij geven ook aan een volk van een bepaalde streek een krachtig gevoel van saamhorigheid. Deze eigenaardige gebruiken heeft Noord-Brabant in een eigenaardig milieu geplaatst en u, Gilde St. Dionysius, zijt de bewaarder van deze kostelijke historische schatten. B. en W. komen u daarom geluk wenschen en de hoop uitspreken dat de feesten en wedstrijden naar wensch zullen slagen, opdat dit een prikkel zal zijn voor anderen om zich ook aan te sluiten bij die oude Gilden. Dat het feest grootsch moge slagen gelijk het grootsch is opgezet en de nazaten het 300-jarig feest mogen vieren als voorbeeld nemende de viering van het 250-jarig feest.

 

De heer Tooten dankt hierop B. en W. voor alles wat zij in het belang der Gilde gedaan hebben en voor de hartelijke wenschen. Spreker doet de toezegging dat vooralsnog zal worden goedgemaakt wat er verkeerd is geweest. Vervolgens werd een bloemstuk, begeleid van eenige hartelijke woorden, aangeboden door den heer van Grinsven, namens de donateurs van het Gilde. Alsnu traden naar voren Jhr. de la Court, kantonrechter, Soentjes, commissaris van Politie, Frans Verbunt namens de Kamer van Koophandel en Fabrieken, en de heer Waaijers namens de Hanze. Als oud-Tilburger kwam de heer Tooten Jr. het Gilde gelukwenschen en overhandigde het bestuur eene oorkonde. Ook de Transportkolonie, afdeeling Tilburg van het Roode Kruis, kwam complimenteeren, alsook de R.K. Padvindersorganisatie. Als Gemeenteraadslid kwam de heer Fr. Smulders het Gilde gelukwenschen. Tot slot van de deelnemers aan de receptie sprak Mej. Elissen eene rede uit die parelde van welsprekendheid en schoone woordenkeus, die in zeer gekuischte taal wel de schoonste rede van den morgen was. Namens de dames van leden en donateurs bood zij het jubileerende Gilde een fraai bloemstuk aan. Door den voorzitter, Dr. Kusters, en den hoofdman Tooten werd meermalen dank gebracht aan de deelnemers van de receptie.

Na nog eenigen tijd gezellig bijeen te zijn geweest en er een photo van het bestuur en de leden gemaakt was, ging men en corps de tentoonstelling bezichtigen. Hoewel de verzameling niet zeer groot was, gaf zij toch een prachtig beeld van den rijken ouden schat van ons Noord-Brabant. Het is werkelijk interessant die oude vaandels, trommen, geschreven privilegiën, roeren enz. te bezichtigen en kunnen wij een bezoek dan ook ten zeerste aanbevelen. De tentoonstelling is nog geopend tot hedenavond 7 uur.

In den namiddag kwam het Gilde weder bijeen in het gildehuis en ging het in optocht, met de harmonie Opwaarts aan het hoofd van den stoet, naar de schietterreinen van den heer Langerijt aan den Hoevenschen weg. De leden van het feestcomité losten de eerste schoten waarna de wedstrijd een aanvang nam. Er werd den geheelen middag dapper geschoten en er heerschte onder de deelnemers en deelneemsters een recht gezellige toon. De harmonie Opwaarts, onder leiding van den heer van Berkel, gaf op zeer verdienstelijke wijze afwisseling door eenige schoone muzieknummers. 's Avonds te 8 uur had een feestconcert plaats op het ruime en schitterend verlichte Willem II-terrein waar ook den geheelen avond een aangename toon heerschte.

Hedenavond geeft de N. Kon. Harmonie aldaar een feestconcert. Wanneer het weder het toelaat, zal het er een aangename verpoozing zijn en zal er ongetwijfeld de gezelligheid hoogtij vieren. Er zijn drie flinke dansvloeren, zoodat voor de danslustigen het bal champêtre eene attractie zal zijn.

Wat het concert van gisterenavond door de harmonie Excelsior aangaat, mogen wij een woord van hulde niet onthouden voor de mooie vertolking van de fantasie op de Opera Carmen. 't Was prachtig werk.

 

De jury, benoemd voor de tentoonstelling van oude Vaandels en Gildevoorwerpen in het Beursgebouw alhier en bestaande uit de heeren Jhr. mr. van Sasse van IJsselt, dr. Xavier Smits, Fr. Ouwerling, L. Meelis, J. Willekens, A. v. Arendonk en H. Kocken, heeft de volgende bekroningen toegekend:

 

Schoonste verzameling oude platen en schilden:

1. Goirle, St. Joris.

2. Nuland, St. Antonius.

3. Hilvarenbeek, St. Joris.

 

Schoonste schild met Papegaai:

1. Oirschot, St. Joris.

2. St. Hubert (Mill), St. Barbara.

3. Haaren, St. Joris.

 

Oudste Vaandel:

1. Oosterhout.

2. Moergestel.

3. Haaren.

 

Oudste Standaard:

1. Haaren, St. Joris.

2. Udenhout, St. Joris.

3. Stratum.

 

Grootste en schoonste verzameling van papieren en perkament:

1. Tilburg.

2. Oirschot.

3. Moergestel.

 

Oudste Gilde:

1. Tilburg.

2. Oirschot.

3.Hilvarenbeek.

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 30 juni 1920

 

 

Gildefeesten te Tilburg 2

 

Maandagmorgen werden de schietwedstrijden voor de Noord-Brabantsche gilden geopend door Burgemeester Vonk de Both, die zijn renommee als goed schutter handhaafde door met den voetboog in 3 schoten den vogel onschadelijk te maken. Den geheelen middag heerschte er onder de deelnemers, die van heinde en verre gekomen waren, eene gezellige drukte en aangename toon. Des avonds gaf de N. Kon. Harmonie onder leiding van den heer J.J. Groot een welgeslaagd concert op het Willem II-feestterrein. Hoewel het bezoek geen aanleiding tot bevrediging gaf, is er toch door de danslustigen naar harte genoten en waagde menige oudere zich nog eens op de dansvloeren. Vooral voor de leden van het gilde met hunne dames was het een prettige avond waar menige toost werd uitgebracht op het welzijn van het gilde. En toen te 12 uur het klokje van gehoorzaamheid weerklonk, ging het in hossenden en zingenden optocht hoogst voldaan huiswaarts.

 

De optocht

Gisterenmorgen te 10 uur gaven het Piusplein en Heuvelplein reeds de teekenen van bedrijvigheid die gewoonlijk aan eene groote optocht vooruitgaan. Boerinnen en boeren uit ons heerlijke Noord-Brabant hadden de handen ineengeslagen om de oude gewoonten en gebruiken voor te stellen. En zoo zagen wij typische kleederdrachten, die weliswaar eeniger mate verdwenen zijn, doch ook gewoonten die nu nog onder den boerenstand voortleven. Van die gebruiken kunnen ouderen uit Tilburg zich nog best eene voorstelling uit de werkelijkheid voor den geest halen, want voor 30 à 40 jaar was Tilburg den ouden tijd nog niet ontwassen.

Het publiek dat in dichte hagen langs de straten was opgesteld, heeft dan ook genoten van den kostbaren schat uit de oudheid die in dezen optocht werd tentoongespreid. Hoe zwierig wapperden nog de vaandels die reeds eeuwen hadden weerstaan, hoe kleurig waren die oude gildebroeders uitgedost en hoe spiegelde zich de zon in de blinkende zilveren schilden zooals zij dat zoo tallooze malen reeds deed gedurende 3 à 4 eeuwen. De zon, zij zag hetzelfde zilver van 400 jaar terug. Onze burgervader heeft het zoo kernachtig gezegd. Die vaandels, die eereteekenen zijn te samen een schat, door geen provincie geëvenaard. Dat is een schat van ons Brabant, van ons katholieke Brabant dat gedurende eeuwen de krachtproef van buiten heeft weerstaan en is gebleven zijn eigen katholiek land. Dat is ook de kern van het gilde, de uiting in dit gildefeest.

Lang reeds te voren was de jury voor den optocht, bestaande uit de heeren jhr. mr. Sasse van IJsselt, J. van Rijzewijk, dr. P.C. de Brouwer, J. v.d. Oudenhoven, H. v. Dooren, Aug. v. Os en Jan van Delft, bezig geweest den heerschenden chaos in orde te brengen. Om goed 12 uur was men met dit karwei gereed en kon de stoet optrekken. Voorop de marechaussee, dan het muziekkorps van het tweede regiment huzaren, een bord met het opschrift "Brabant kennen is Brabant liefhebben", vervolgens het feestvierend gilde St. Dionysius, waar achter een schitterende wagen met jonge schutters, voorstellend 't gilde der toekomst, terwijl deze eerste groep gesloten werd door een Bruidjeswagen van St. Dionysius.

De talrijke groepen, die nu in den folkloristischen optocht volgden, waren verdeeld naar de kwartieren die men oudtijds in Brabant onderscheidde. Ieder kwartier werd voorafgegaan door zijn eigen wapenbord. Eerst het kwartier Oisterwijk met de gilden uit de dorpen Berkel, Enschot, Esch, Haaren (drie), Helvoirt (twee), Hilvarenbeek (drie), Moergestel (twee), Nieuwkuijk, Oisterwijk, Tilburg, Udenhout (vier). De groep werd gesloten door het muziekkorps Opwaarts der R.K. Werkliedenvereeniging.

De volgende afdeeling gaf een blik op de Brabantsche volksfeesten. Het waren de dragers van Nieuwjaarskoeken, een kar met "Onnoozele kinderen", en Sterrezingers van Driekoningen, die het in Brabant nog levende Driekoningenlied zongen: "Hier treden wij, Heere, met onze sterre. Wij zoeken Heer Jezus, wij hadden Hem gerre." Dan knapen met den rommelpot voor het vastenavondfeest, knapen met palmtakjes, die op palmzondag aan de hoeken der korenvelden worden geplant; met takkenbosschen voor de Meivuren; met Meitakken om ze op den 1sten Mei te steken op de huizen waar huwbare dochters zijn. "De Pinksterblom", een meisje, tusschen bruidjes met bloemen bekranst, sloot zich hierbij aan, gevolgd door jongens met bosjes St. Janskruid, die op St. Jansdag aan de deurposten worden opgehangen. De Rozenhoed, een groote kroon van rozen en groen, waaronder kinderen dansen, en de ruitervereeniging "De Metworst" uit Boxmeer, die het gebruik in eere houdt een wedren uit te schrijven om een ellenlangen metworst, sloot deze afdeeling.

Een groep gilden uit het kwartier Peelland passeerde thans de revue. Het waren de schutters uit Aarle-Rixtel, Beek en Donk, Gerwen, Heeze (twee), Helmond, Lieshout, Liessel, Mierlo-Hout, Tongelre, Zes Gehuchten, begeleid door de Harmonie St. Jan. De volgende groep stelde de Brabantsche bedrijven voor uit vroeger dagen. Het waren de scharensliep, de stoelenmatter, de schoen- en klompenmaker, de "bieman" en de boer met de ossekar. Het kwartier Kempenland droeg daarop zijn kleurige vaandels voorbij. Best met zijn kranigen vendelier, Meerveldhoven, Oirschot (twee), Reuzel, Stratum, Veldhoven, Woensel, Wintelre en een groep ketelmuzikanten of "Tafelaars", gevolgd door het oor meer strelende muziek der Harmonie Excelsior.

Het kwartier Maasland was vertegenwoordigd door het gilde van Nuland, terwijl deze groep werd gesloten door de Brabantsche hoogkar, waarop frissche deernes zaten uit de Meierij in hun historische kleederdracht. Een volgende groep was het kwartier der Baronie van Breda, Alphen, Bavel, Chaam, Dongen (drie), Dorst, Gilze (twee), Hulten, Molenschot, Oosterhout, Rijen (twee), Terheijden, Teteringen, Ulvenhout, 't was alles vertegenwoordigd en de Harmonie L'Echo des Montagnes hield er in deze groep de feeststemming in. Het land van Heusden zond de beide gilden uit Vlijmen en een groep van Heusdensche boeren en boerinnen in hun eigenaardige oude kleederdracht om van den "ouden tijd" te getuigen.

Dan kwamen nog de kwartieren van het land van Cuijk, het Hollandsche gedeelte van Brabant en ten slotte Limburg, vertegenwoordigd door de gildebroeders van St. Agatha, Beugen, St. Hubert (twee), Rijkevoort, Besoyen en Heijthuizen. De Harmonie Orpheus sloot de groep af en een groep boeren in de kleederdracht van het Hollandsche gedeelte van Brabant gaf er kleur en leven aan. Een laatste en zeer merkwaardig kijkje uit het Brabantsche volksleven gaf de goed verzorgde "Brabantsche overtrek". De versierde kar met het verhuizend boerengezin voorop. Boven de kar een groote kroon met reuzepeperkoek. Karren met huisraad, koren en landbouwgerei volgden en vervolgens de jonge boerinnen met de "opgepoetste" koeien. Hiermede was de stoet voorbij om op het stadhuis te worden opgewacht door het Dagelijksch Bestuur der gemeente.

 

Ontvangst ten stadhuize

Tegen 1 uur verscheen het hoofd van den stoet voor het gemeentehuis, alwaar in de raadszaal de feestcommissie, bestuur en leden van het feestvierend gilde werden ontvangen door Burgemeester en Wethouders. Burgemeester Vonk de Both ving zijne rede aan met te verklaren dat toen de feestcommissie in het program der feestviering wilde opnemen de officieele ontvangst door het Gemeentebestuur, B. en W. gemeend hadden aan dit verzoek te moeten voldoen, niet alleen omdat het Gemeentebestuur belang stelde in alles wat op historisch en godsdienstig gebied voorvalt, doch vooral omdat dit gilde van deze stad al bijzonder belangstelling vroeg voor hare historische waarde, en het dienstig was voor iedereen die oude historie te kennen en naar voren te brengen. De feestviering van heden is werkelijk eene bijzondere historische aangelegenheid en omdat het gildeleven van Noord-Brabant zulk een juist historisch beeld geeft, hebben B. en W. aan de feestcommissie eene officieele ontvangst willen bereiden.

Spreker gaat na hoe tijdens de kruistochten, toen er gebrek kwam aan vrije menschen, de gilden opkwamen. De gilden waren het symbool der vrijheid. De poorterij zien wij toen opleven, d.w.z. aan bijzondere steden werden eigen bestuur en vroedschap gegeven. Door den adel werden privilegie-brieven uitgereikt, dewelke inhielden dat men zooveel manschappen aan de vorsten leveren moest. Deze rechten die gegeven werden, vroegen ook vervulling van plichten. Er kwam een soort politiedienst en daarna werden de gilden geboren, uit de idee van vrijheid. Het was het teeken der vrijheid als men het geweer mocht voeren. Dat groote belang heeft nu echter afgedaan, doch het historisch karakter van de gilde bleef bestaan.

Het doel van het gilde is nu geworden vermaak, maar ook een goed vermaak is nuttig. Ook blijven de oude gilden met hunne kleederdrachten en eigen gebruiken nog een typisch iets tusschen de verschillende gewesten. Het onderscheidt den Gelderlander tegenover den Stichtenaar, den Brabander tegenover den Zeeuw. Het geeft geoorloofde naijver tusschen de gewesten, eene krachtige saamhoorigheid tusschen de bewoners van een bepaald gewest. Als we nu spreken van een Brabantsch volk, dan denken we steeds aan pijl en boog, van de gilde opmarcheerend naar den schutsboom; een bepaald oud beeld van Noord-Brabant. Thans is Brabant door eigen kracht een provincie van groote beteekenis geworden. Het kookt en bruist, er gaat een groote ontwikkeling uit van ons Brabant en zij zal dra zijn de voornaamste provincie van Nederland op economisch en industrieel gebied. En juist omdat de oude gilden die stuwkracht oorspronkelijk gegeven hebben, heeft het Gemeentebestuur gemeend om moreel en financieel dit feest te doen slagen en te garandeeren.

Spreker brengt verder dank aan leden en bestuur van het gilde voor de moeite die zij zich in het belang van het gilde getroosten en spreekt de hoop uit dat zij alles zullen doen om die oude schat van historie en gebruiken te bewaren voor het nageslacht. Speciaal brengt spreker dank aan den voorzitter, Dr. Kusters, en wenscht hem dat het werk waaraan hij zijn krachten geeft moge slagen. Dat het gilde St. Dionysius nog lange jaren moge leven en het 300-jarig bestaan even luisterrijk zal mogen vieren. De hoofdman, H. Tooten, dankt den Burgemeester voor zijn bereidwilligheid om het eere-voorzitterschap der feestcommissie aan te willen nemen en op de 2de plaats het Gemeentebestuur voor den steun aan de feestcommissie en het gilde verleend.

Hierna neemt de voorzitter van het feestcomité, Dr. Kusters, het woord om na te gaan de aanleiding die tot het feest heeft gevoerd. Juist om te zien wat er nog aan oudheidkundige waarde en folklore in Brabant is, werd dit feest opgezet en tevens als doel om deze schatten te kennen en te bewaren. Veel is er door de stormen die over onze provincie gegaan zijn, verloren, doch er is toch nog veel gered, en dat moet worden bewaard. Het is niet steeds goed om oude gebruiken overboord te werpen zonder goede nieuwe daarvoor in de plaats te hebben. Spreker deelt verder mede dat er met de beperkte middelen waarover men beschikte, heeft gedaan wat gedaan kan worden. Spreker dankt verder B. en W. voor de ontvangen steun en welwillendheid en hoopt dat deze steun van het Gemeentebestuur zijn invloed niet zal missen op het vrije energieke leven van Noord-Brabant. Tilburg moet zijn de schatbewaarder van de kunstschatten van Noord-Brabant, zooals er in Arnhem besloten is om elke provincie zijne schatten van Gilde en Folklore te doen bewaren. Tot slot dankt spreker nogmaals B. en W. en hoopt op dezelfde steun voor de toekomst.

Hierop werd de eerewijn rondgediend en begaven alle aanwezigen zich naar het bordes van het stadhuis om aldaar de optocht te zien passeeren. Deze trok verder naar het feestterrein aan den Hoevenschen weg waar Dr. Kusters de welkomstrede hield en de wedstrijden in het standaardpaardrijden, vendelzwaaien, trommelen en roffelen een aanvang namen. Tevens werden daar ook oude Brabantsche klompendansen uitgevoerd, volksspelen gehouden en oude Brabantsche liederen gezongen. Het slot was de prijsuitreiking, welke bij afwezigheid van den Burgemeester werd gedaan door Wethouder v. Roessel.

 

Het verslag van een en ander moet wegens plaatsgebrek blijven liggen tot een volgend nummer.

 

 

Uitslagen van de gehouden schiet- en andere wedstrijden

 

Wedstrijd voor leden van het feestcomité

1. Mr. B. v. Spaendonck; 2. Jan van Delft; 3. Dr. G.M. Kusters; 4. A. de Brouwer; 5. A. Hoslie; 6. J. v. Rijzewijk; 7. Dr. P.C. de Brouwer; 8. C. Coolen; 9. Jos. Horvers.

 

Wedstrijd voor de leden van het jubileerende St. Dionysius-gilde op het zg. geluksplantsoen

1. P. v. Domburg 30 p.; 2. A. van Genk 26 p.; 3. A. v. Herk 25 p.; 4. J. Ketelaars 24 p.; 5. J. v. Berkel 24 p.; 6. L. Groenen 24 p.; 7. H. v.d. Waarden 24 p.; 8. Basters 23 p.; 9. J. Groenen 22 p.; 10. A. Waaijers 22 p.; 11. C. v. Berkel 22 p.; 12. J. v. Domburg 20 p.; 13. H. Groenen 19 p.; 14. J. Tooten 19 p.; 15. A. v. Boxtel 18 p.; 16. A. Leijten 18 p.; 17. H. Janssen 17 p.; 18. C. v. Boxtel 17 p.; 19. A. v.d. Waarden 17 p.; 20. F. Elissen 16 p.; 21. H. v.d. Poel 16 p.; 22.A. Couwenberg 16 p.; 23. J. v. Herk 16 p.; 24. F. v.d. Ven 15 p.; 25. H. Tooten 14 p.; 26. W. Dielissen 14 p.; 27. V. Horvers 14 p.; 28. A. v.d. Langerijt 8 p.; 29. C. v. Domburg 6 p.; 30. Jos. Brants 6 p.

 

Korpsprijzen vrije hand

1. St. Antonius, Terheijden; 2. St. Hubertus, Rijen; 3. Eendracht maakt macht, Molenschot; 4. Prins Hendrik, Rijen; 5. St. Hubertus, Gilze; 6. St. Hubertus, Bavel.

 

Korpsprijzen opgelegd

1. St. Agatha, St. Agatha; 2. St. Hubertus, St. Hubert; 3. Transvaalsche Schutters, Gemert; 4. St. Antonius, Terheijden; 5. Prins Hendrik, Zes Gehuchten; 6. St. Joris, Zes Gehuchten; 7. St. Hubertus, Gilze; 8. St. Antonius, Ledeacker; 8. St. Barbara, Mil.

 

Hoofdmansprijs

P. v. Diepstraten, Rijen.

 

Koningsprijs

C. de Groot, St. Hubert.

 

Personeele prijzen

1. H. Hendriks, St. Agatha; 2. H. van Loon, Dorst; 3. L. Verbrugge, Mil.

 

Kampioen

P. v.d. Bosch, St. Agatha.

 

Korpsprijzen voetboog

1. en 2. St. Odulphus, Best; 3. St. Joris, Tilburg.

 

Kampioen

C. v. Roessel, Tilburg.

 

Personeele prijzen

1. C. v. Roessel, Tilburg; 2. Th. Latijnhouwers, Best; 3. J. Kolen Azn., Tilburg.

 

Koningsprijs

Th. Latijnhouwers, Best.

 

Gilde met schoonste Zilver

1. St. Servatius en St. Barbara, Lieshout; 2. St. Joris, Tilburg; 3. St. Joris, Goirle; 4. St. Catharina, Helmond; 5. St. Antonius en Barbara, Gemert; 6. St. Joris, Heeze.

 

Schoonst opgetuigd standaardpaard

1. St. Servatius, Lieshout; 2. Transvaalsche Schutters, Gemert; 3. St. Joris, Hilvarenbeek.

 

Standaardpaardrijden

1. St. Joris, Hilvarenbeek; 2. St. Sebastiaan, Oirschot; 3. St. Servatius, Lieshout; 4. Transvaalsche Schutters, Gemert.

 

Folkloristische wedstrijd

1. Boeren en Boerinnen; 2. St. Servatius en St. Barbara, Lieshout; 3. St. Antonius en St. Barbara, Gemert.

 

Grootste Schutterij

1. Burgerwacht; 2. St. Catharina, Helmond; 3. St. Joris, Tilburg.

 

Gilde met grootste ledental

1. St. Joris, Tilburg; 2. St. Joris, Hilvarenbeek; 3. St. Barbara, Oisterwijk.

 

Oudste Schutter

1. W. Learbuch, St. Catharina, Hout, 58 jaar; 2. J. Schefs, St. Antonius, Terheijden, 57 jaar; 3. A. Voskens, St. Joris, Tilburg, 55 jaar.

 

Verst komend gezelschap

1. St. Anthonius, St. Anthonis; 2. Oranje Agatha op Lombok, St. Agatha; 3. St. Catharina, Ledeacker.

 

Oudste Gezelschap

1. St. Joris, Tilburg, 1506-24; 2. St. Joris, Oirschot, 1535; 3. St. Sebastiaan, 1561.

 

Schoonste geheel

1. St. Servatius, Lieshout; 2. St. Servatius, Gemert; 3. St. Joris, Tilburg; 4. St. Joris, Goirle; 5. St. Joris, Heeze, 6. St. Catharina, Helmond.

 

Vendelzwaaien

1. Th. v. Erp, St. Barbara, Oirschot; 2. J. Merkelbach, St. Servatius en St. Barbara, Lieshout; 3. P. v. Hamont, St. Joris, Oirschot; 4. W. Binkers, St. Barbara, Gemert; 5. A. Hendriks, 't Heilig Kruis, Gerwen.

 

Tromslaan

1. G. v. Balen, St. Joris, Heeze; 2. A. v.d. Eijnden, St. Sebastiaan, Gemert; 3. J. Bekkers, St. Servatius en St. Barbara, Lieshout.

 

Roffelen

1. A. v. Hees, Oranje; 2. H. Vissers, St. Antonius, Terheijden; 3. M. Musters, St. Catharina, Helmond.

 

Dansen

1. Boerendans, Tilburg; 2. Dansclub, id.

 

(Uitslagenlijst ongecorrigeerd)

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - donderdag 1 juli 1920

 

 

Gildefeesten te Tilburg 3 (slot)

 

Toen de stoet op het feestterrein aankwam, heerschte er een drukte zooals wij die in onze jeugd voorstelden bij het lezen der vaderlandsche geschiedenis, wanneer de geschiedschrijver ons voor den geest haalde de glorie van de tournooien van den adel en de poëtische zwierigheid waarmede de gilden uittrokken en op pleinen en weiden samenkwamen, tevens ons doen genieten van den gullen lach en hartelijke saamhoorigheid die ons door de geschiedenis heen naklonk.

Dr. Kusters nam na eenigen tijd het woord tot het uitspreken van zijne welkomstrede, waarin hij zijne tevredenheid betuigde dat zoovelen hadden gehoor gegeven aan den oproep om het gildefeest volledig te doen zijn; spreker hoopt dat dit feest de bloei der gilden zal doen opvoeren en hen een verjongden opbloei in de toekomst zal brengen. Ook hoopt spreker dat de gebruiken in eere zullen worden gehouden en zorgvuldig zullen worden bewaard. Verder verwelkomde spreker het Gemeentebestuur, juryleden en allen die door hunne tegenwoordigheid belangstelden in de oude gilden en hunne traditiën. Ook bracht spreker een woord van welkom uit aan den heer v.d. Ven uit Arnhem, door wiens raad het comité zooveel dank verschuldigd is, en verder aan den heer Kleijn, journalist uit Zweden (Stockholm) die voor dit feest naar Tilburg is overgekomen om de oude gebruiken en zeden van Noord-Brabant te bestudeeren. Spreker is er van overtuigd dat de heer Kleijn rijke ervaringen en heerlijke herinneringen aan de reis zal ontleenen. Het is zoo moeilijk, zegt spreker, om niet iemand te vergeten en daarom brengt spreker aan eenieder zonder uitzondering, ook aan hen die door opwekking steunden, dank voor de verleende hulp en medewerking.

Toen de vertooning van de gildefilm een aanvang nam, verlustigden wij ons aan den schoonen aanblik die het voorbijtrekken van de gilden en folklore ons gaf. Een aardige vertooning was de ketelmuziek en typisch was het te zien toen de pop (de ontrouwe bruid) volgens oud gebruik in brand werd gestoken, onder het vreeselijk lawaai van de ketel- en kleppermuzikanten. Ook de boerendans viel zeer in den smaak, en koddig was het te zien de oude carré, met de boerenviolist en de boerin die de bas deed knorren; 't zou niet volledig zijn geweest als er ook niet werd gecollecteerd voor de arme muziekmakers. Dat het publiek genoot van de boertige scènes en menige schaterlach weerklonk behoeft geen betoog.

Nadat enkele punten van het programma waren afgewerkt, trad de heer Tooten Sr. op plancher voor de tribune naar vooren en overhandigde hij aan Dr. Kusters een lauwerkrans als dank en hulde voor zijne onvermoeide werkzaamheden in het belang van het feest. Spreker bracht aan hem als organisator van het feest den dank namens het gilde en allen die hunne medewerking hadden verleend. Dr. Kusters nam gaarne deze hulde in ontvangst en deed de toezegging dat de oude gilden met hunne traditie steeds zijne belangstelling zullen gaande houden en dankte voor de prettige samenwerking met de gildebroeders.

Hierna werden de prijzen uitgereikt door Wethouder van Roessel, daar de Burgemeester niet tegenwoordig kon zijn. Spreker roemde den vreedzamen aard die het kenmerk was van deze wedstrijden en hoopte dat steeds eventuele wedstrijden met dezen geest bezield zullen zijn. Hierna werd het een feest voor het danslustige publiek nadat het 2e Reg. Huzaren een flink concertprogramma had afgewikkeld. Jammer dat er nog een paar regenbuitjes de stemming trachtte te vernietigen, doch de goede geest zat er in en veel lol is er gemaakt op zeer gepaste manier, zoodat ook nu weder het klokje van afscheid te vroeg beëindiging aan wees.

Tot slot mogen wij een woord van hulde niet onthouden aan ons Tilburgsche politiecorps dat voor goede regeling zorgde, en in niet geringe mate er heeft toe bijgedragen dat geen enkele wanklank het feest heeft verstoord.