Nieuwe Tilburgsche Courant - vrijdag 19 juni 1936

 

 

Na 60 jaren

 

Een merkwaardige dag uit de geschiedenis

der Tilburgsche Zouaven-broederschap "Fidei et Virtuti"

 

Och, rijs nog eenmaal voor mijn oogen

Tilburg zooals ik u zag

Van vreugde en geestdrift opgetogen

Op des Pausen jubeldag!

Nog éénmaal slechts tot troost des harten

Tot verkwikking van 't gemoed

In dezen tijd van zielesmarten

Eenmaal! Tilburg! 't deed zoo goed.

     J. Vrancken, Pr.

 

't Was op 16 Juni 90 jaar geleden dat de groote Paus Pius IX tot de opperste leider van het Rijk van Christus op deze aarde verheven werd. Op 21 Juni 1876, dus 60 jaar geleden, had in onze stad een merkwaardige feestviering plaats ter gelegenheid des Pausen 30sten verjaardag van zijne kroning. 't Was na deze feestviering dat de priester-dichter, J. Vrancken, bovenaangehaalde regelen aan 't papier toevertrouwde, als ontboezeming van de weelde van het grootsche schouwspel, dat te Tilburg had plaats gevonden, trouwens al wat in Nederland en België iets bij de Zouaven te beteekenen had, was in Tilburg vereenigd onder voorzitterschap van Graaf de Villermont. Het verslag van deze vergadering zegt o.a.:

"Vreemdelingen, die ons nijver Tilburg op een der godsdienst gewijd feest niet bezocht hebben, kunnen zich nauwelijks een denkbeeld maken van het schouwspel, dat alsdan deze stad van 25 duizend inwoners oplevert en het deed den edelen bezoekers van Brussel, Antwerpen, Mechelen, Hasselt, Luik, Amsterdam, Rotterdam en uit alle provinciën van Nederland goed aan 't harte, toen zij, op den 30sten verjaardag van de kroning van Z.H. Paus Pius IX, Tilburg in feestgewaad getooid zagen, zoo algemeen, zoo eensgezind, dat er geen huis bijna was, dat er schier geen straat was, welke geen behoorlijk gezicht opleverde. Ja! Stemde een prachtige Junizon reeds vroeg tot opgewektheid, vlaggen gaf den hooggeschatten gasten, die wij de eer hadden in ons midden te bezitten en wier getal wij met iederen morgentrein zagen vergrooten, te kennen, dat Tilburg niet dan even rechtgeaarde vaderlanders als geloovige zonen der Kerk in zijn boezem telt. Over den uitstekend katholieken geest, over de geestdrift voor de heilige zaak des Pausen, waarvan onze fabrieksstad blijken gaf, hadden die waardige mannen dan ook slechts eene stem en hun getal was velen."

Het verslag zegt dan, dat behalve Graaf de Villermont, den grooten vriend van Z.H. Paus Pius IX, nog aanwezig waren (de vergadering had plaats in de Fraterschool van 't Heike, terwijl geluncht werd in de pas gebouwde zaal van de Zouaven-broederschap, Koestraat, sinds ettelijke jaren afgebroken) de kapitein Ridder Lénon de Résimont, August Snieders hoofdredacteur van het Handelsblad te Antwerpen, Spinnox secretaris van de Zouaven-vereeniging te Antwerpen, L. Croonenberghs president van de vereeniging te Hasselt, de Luitenants Looijmans uit Oudenbosch en A.H. Arts uit 's-Bosch (later Tilburg), J.H. v. Rijckevorsel oud-consul van België te 's-Bosch en verscheidene voorzitters van de vereenigingen uit Nederland en België.

Het vereenigingspunt der oud-Zouaven was natuurlijk de zaal der Broederschap en men begrijpt welke blijde ontroering daar plaats greep, als ongeveer driehonderd oud-krijgers van Z.H. daar heen snelden om hunne vrienden, hunne kameraden van Rome, Monte Libretti, Mentana, enz. te zoeken, te vinden en bij een weerzien van vijf, zes, tien jaren weer met hartelijken handdruk te groeten. Maar spoedig wordt de vaan ontplooid, de schoone vaan, waarop de Tilburgsche vereeniging trotsch mag gaan (1) en al die vrienden, al die broeders, met geestdrift bezield, volgen met lichten tred de banier naar de hoofdkerk van den H. Dionysius, parochie 't Heike, alwaar te 9 uur een plechtige Hoogmis gevierd zal worden. Door de zorgen van Pastoor v.d. Lee was de kerk op zijn prachtigst versierd, zelfs het orgel was met draperieën versierd. Een treffend moment was het toen de oud-Zouaaf W. van Hulst uit Vechel, met eereteekenen beladen, doch wiens grootste eereteeken het houten been was, waarop hij na den slag van Mentana moest steunen, binnentrad en door den heer Willem Mutsaers werd binnengeleid naar de eereplaats bij het O.L.Vr. altaar. De H. Mis werd opgedragen door Mgr. Sacré uit Mechelen, aan het altaar hielden een aantal Zouaven, gecommandeerd door den oud-luitenant Looijmans, de wacht.

De vergadering welke hierna gehouden werd, was het tooneel van laaiend enthousiasme, door de vele redevoeringen welke gehouden werden. Door generaal De Charette werd eene kerk te Loigny gebouwd, in welke kerk een crypte is, waarin de stoffelijke overblijfselen der helden van Mentana werden geplaatst en waar ten eeuwige dage voor hunne zielerust Missen zullen worden gelezen. Generaal de Charette wilde, dat het altaar betaald zou worden uit de penningen, door alle oud-Zouaven verzameld, opdat het zoodoende een heerlijk gedenkteeken zou zijn van den eerbied voor de gevallen slachtoffers en hunne gehechtheid aan hunne vlag. Te Tilburg werd op deze bijeenkomst de som van honderd gulden bijeengebracht waarvoor op 8 Juli een eigenhandig dankschrijven van De Charette werd ontvangen (2).

De zaal der Zouaven-broederschap zag in den namiddag ongeveer 250 hoogwaardigheidsbekleeders en oud-Zouaven aan den disch vereenigd, waar weder vele redevoeringen werden gehouden, totdat de N. Kon. Harmonie in den avond eene muzikale hulde kwam aanbieden, hetgeen met het "Wien Neerlands bloed" werd besloten. Schooner stonde, zoo besluit het verslag, aan dit inderdaad plechtig oogenblik kon niet gevonden worden om een aanvang te maken met het schitterend vuurwerk, dat eensklaps het voorplein der Zouaven-broederschap en de geheele vlakte van "Nijveroord" verlichtte (het terrein vanaf de Koestraat tot de Gasthuisstraat was in die dagen een vlakte, de "Heuvelsche Akker" in de wandeling genaamd), opvolgend verschillende, allen goed geslaagde voorstellingen te aanschouwen bood en met een prachtig "Leve Pius IX!" in vlammende zilveren letteren met gouden stralen, als verrassend kroonstuk, het genot van dezen heerlijken avond sloot.

 

Wat waart gij schoon in uwen jubelfeestdosch,

Wat waart gij heerlijk in uw feestkleed,

O, Tilburg! toen de bloem der oorlogshelden

In uwe veste zich verblijdde vrij.

Het "Leve Pius" en uit duizend borsten

Daar daverde, dat geestdriftvolle lied,

Dat lied, één toon, één kreet slechts, "Pius leve!"

Dat allen hem verlaten, Tilburg niet!

 

Sinds dit feest zijn 60 jaren verloopen. Tilburg heeft zich uitgedijd van 25.000 tot 90.000 zielen, de gelederen der oud-Zouaven zijn gedund, een voor een zijn ze opgetrokken tot voor den troon van Hem, voor Wien zij op deze wereld gestreden hebben. Nog een kleine wijle en het keurcorps der Zouaven zal geheel tot de geschiedenis behooren.

Nog menigmaal zijn hier herdenkingsdagen, doch geen, welke het Katholieke Nederlandsche bloed zoo heeft doen opbruischen als de dag van 21 Juni 1876, waaraan de herinnering bij de oudsten onder ons nu nog voortleeft en waarvan het verslag (3) in de boekenkast nog eene eereplaats inneemt.

 

G. v. L.

 

 

1. Deze vaan berust nog bij den ruim 91 jaar ouden, laatsten Zouaaf van Tilburg.

2. Waar zijn de archieven van de Zouaven-broederschap gebleven? Waar zijn de vele portretten?

3. Verslag van het feest der Zouaven-comité's van Nederland en België, onder

voorzitterschap van Graaf de Villermont ter eere van het 30-jarig Pausschap van Z.H. Pius IX, op den 21 Juni 1876 te Tilburg gevierd, Tilburg, Snelpersdruk N. Luijten 1877.