Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 28 juli 1934

 

 

Uit de geschiedenis van Tilburg's oude huizen

 

Reeds langen tijd waren wij van plan het een en ander mede te deelen over Tilburg's oude huizen en hunne benamingen, doch niet alleen de huizen van Tilburg zelf, maar ook van die huizen, buitengoederen en herbergen tegen den rand van de stad, welke vroeger veel door de Tilburgers bezocht werden. Wij willen nu aan dit plan, na heel wat vergeelde papieren te hebben nagesnuffeld en oude herinneringen te hebben opgerakeld, uitvoering geven en beginnen met een van Tilburg's oudste en meest beroemde buitenherbergen, ter plaatse waar nu de R.K. Handelshoogeschool is gevestigd, nl. de herberg Tivoli.

 

 

 

De herberg Tivoli was nog een overschot van het oude buitengoed Enthoven, in 1300 reeds genoemd en toebehoorende aan de voorname Tilburgsche familie Back (Bax, Backx, Bacx) waarvan eenige leden Abt van Tongerlo zijn geweest. De Buurtschap aldaar heet nog altijd Enthoven (Enteven) en komt in de nieuwe kaarten ten onrechte als Eindhoven voor, want wij meenen dat de woordafleiding meer te maken heeft met "ven" dan met "hoven". Hoe oud de herberg Tivoli geweest moet zijn, althans hoe lang zij dien naam gedragen heeft, is niet met zekerheid te zeggen, doch mogelijk had het buitengoed reeds dien naam vóórdat het herberg geworden is. Het buitengoed als herberg zal bestaan hebben van eenige jaren vóór 1800, althans dit kunnen wij concludeeren uit de volgende bekendmaking uit het jaar 1827. Wij lezen dan:

 

     Openbare Verkooping van het Huis "Tivoli" te Tilburg.

Pieter Gerard Molengraaff, openbaar notaris, residerende te Tilburg, zal voor Adriaan Donders op 26 Nov. 1827 des avonds te zes uuren, in het voorgemelde huis te Tilburg aan het Ven (1) provisioneel en over veertien dagen finaal verkoopen het bovengenoemde huis en erven, bevattende onder anderen: zeer ruime boven- en benedenlokalen, met aangelegen terrein, plantaadje, koepels, slingerbosch, groot omtrent 40 Ned. Roeden, aan het Ven gemerkt lett. No. 1357, Oost de straat, West Wilh. Mutsaerts, Zuid Wed. A. Mombers en Noord Arnoldus Storimans, waarin tappersnering, het houden van danspartijen en concerten sedert een aantal jaren met goed gevolg heeft plaats gehad, zijnde het zelve zeer geschikt voor fabriek of andere nering of bedrijf.

De helft van den koopprijs kan tegen interest van vijf ten honderd blijven staan.

Zegt het voort!

     Ter boekdrukkerij van H. Palier en Zn., 's Bosch.

 

Het buitengoed kwam bij dezen verkoop in handen van de familie Panis en bleef herberg.

 

Wanneer in vroeger dagen voorname personen Tilburg bezochten en dat had in de jaren 1800-1850 veelvuldig plaats, dan werd ter hunner eere in Tivoli een feest gegeven. Zoo lezen wij in het dagboek van de Beer: "1833. 5 Augustus hebben de Heeren hoofdofficieren in het huis genaamd Tivoli een bal gegeven. Z. Kon. Hoogh. de Prins was daarbij tegenwoordig. Alsook eenige aanzienlijke heeren van Tilburg, die ook waren geïnviteerd." Zoo werden in Tivoli in de jaren, dat de Prins te Tilburg kwam veel openluchtbals gehouden. Door de oude Harmonie werden er reeds in 't begin van de 19de eeuw vele buitenconcerten gegeven, terwijl ook de N. Kon. Harmonie bij hare oprichting in 1843 Tivoli koos voor de bals, welke des zomers aan de leden der sociëteit werden aangeboden. Tivoli was een gaarne gezochte buitenplaats, het lag dicht bij het centrum, had een schitterende tuin, welke later door de spoorwegen gedeeltelijk is ingenomen, in allen deele, wat men nu noemt een aangenaam zitje.

Het buitengoed werd ongeveer het jaar 1860 aan zijne vroegere bestemming onttrokken, door aankoop door den kolonel de Horion de Corbij. Daarna kwam het in bezit van den heer Leo Swagemakers, die het geheel verbouwde, en daarna in bezit van de R.K. Leergangen, die ene algeheele verandering aanbrachten. Nu herinnert nog alleen een stukje tuin aan den vroegeren slingertuin, eene koepel aan de vele koepels en een paar mooie acacia's aan den vroegeren boomenschat. Sic transit…

 

GERARD VAN LEIJBORGH

 

 

1. De Bosscheweg behoorde in die jaren nog administratief onder de wijk "Het Ven", later onder de wijk Heuvel.