Gerard de Croon Devotieprentjes in woord en beeld - 71 Elke week een aflevering |
|
 |
|
|
|
Maria als bruid uit het Hooglied -- een icoon uit de vorige eeuw
Het prentje van deze aflevering komt waarschijnlijk uit de periode rond 1900. Er is geen datum of jaartal vermeld door de drukker. Achterop staat – met een kroontjespen geschreven : Souvenir de Sr. Supériere Margaretha – Woerden 26-7-’16.
De vrouw op het prentje is ongetwijfeld Maria. Ze staat rechtop, op blote voeten, met haar rechterknie enigszins geheven, op een maansikkel. Die staat hier symbool voor haar kuisheid. Boven haar hoofd hangt een duif met een kleine stralenkrans rond zijn kopje en met een stralenbundel die naar het hoofd van Maria gericht is. De duif is de H. Geest die hier waarschijnlijk afgebeeld is op het moment dat Maria van hem zal "ontvangen", d.w.z. zij raakt in verwachting. De twee rijtjes van drie engeltjes die de H. Geest links en rechts flankeren lijken te beschikken over een dubbel stel vleugeltjes. Het is net alsof ze applaudisseren. Maria houdt haar armen en handen enigszins uitgestrekt naar voren en er schieten genadestralen uit haar vingers naar beneden. Dit deel van de afbeelding doet denken aan de afbeelding van Maria op de Wonderdadige Medaille. ( Zie aflevering van 31 mei 2007.) Het aureool rond het hoofd van Maria is donker van kleur, waardoor de 12 sterretjes erin goed uitkomen. Zoals we in deze serie al eerder gezien hebben, slaan die sterren op de twaalf stammen van Israël. De hele scène is gelocaliseerd in de wolken, ver boven het aards gewoel. Dan komen we aan het bijzondere van deze voorstelling, namelijk de tekst in de cirkelvormige stralenkrans ( of mandorla) rondom de romp van Maria. Er staat Quae est ista quae progreditur sicut aurora consurgens, pulchra ut luna, elegia ut sol. Eigenlijk kun je die zin niet in zijn geheel lezen, want het hoofd van Maria staat voor een paar letters en in het woord progreditur heeft de kunstenaar een letter vergeten, namelijk de tweede R. Van de Latijnse tekst in de cirkelrand begreep ik niets, maar dankzij de medewerking van Ed Dalderop, een trouwe lezer, kreeg ik er een Nederlandse vertaling van. Bovendien wist hij ook de tekst thuis te brengen als bijbelcitaat. Het blijkt een vers uit het Hooglied te zijn : hfdst. 6, vers 10. Volgens de Nieuwe Bijbelvertaling ( 2005) luidt de Nederlandse tekst als volgt: Wie is zij, die daar oplicht als de dageraad, zo helder als de volle maan, zo stralend als de zon? Het vers is echter niet compleet. Er hoort nog achter te komen zo ontzagwekkend als een vaandelvrouw.
De kunstenaar kiest er hier voor om Maria te zien als de bruid uit het Hooglied. Dat is een interpretatie die - zover ik weet - niet door alle bijbelexegeten gedeeld wordt. Ze past echter wel bij de rest van de voorstelling op het prentje.
Von Oer pinxit staat er onder de afbeelding: von Oer heeft dit geschilderd. Op Internet is er nauwelijks iets over deze kunstenaar te vinden. Wel kwam ik erachter het een vrouwelijke kunstenaar was. In 1899 deed ze mee aan een tentoonstelling die Uitzet van kerkelijke kunst heette. Alberdingk Thijm wijdde een korte bespreking aan die tentoonstelling in het tijdschrift Dietsche Warande en Belfort, 1e jaargang, 1899. Hij vermeldt daarin: Begroeten wij niet gaarne de hertelijke, schoon wat kokette schilderwijze van Mej. von Oer? Op een andere plaats vond ik de volledige naam van de kunstenares Anna von Oer.
De andere vermeldingen op het prentje ( 378 ½ en BK) blijven een raadsel.
Samenvattend: ondanks de weinig dynamische schilderwijze levert het geheel toch een harmonisch plaatje op met meer stof tot overdenken dan op het eerste gezicht lijkt. Nog niet zo gek gedaan, Anna.
Bronnen:
Ed Dalderop (met dank voor de medewerking ) Hall’s Iconografisch Handboek (Leiden 2003) Nieuwe Bijbelvertaling (2005) Website van DNBL |
