|
|
|
Nagelaten doen
Bedachtzaam
Je waagt eens wat, verwacht nog iets van dagen En van nachten, voorbij ’t voldongen feit. Je vindt een antwoord op versleten vragen En laat je gaan in een ontstane bezigheid.
De dagen hebben met geduld verdragen Hoe jij je overgaf aan menig stommiteit En naast het dan geleidelijk vervagen Van de droom, groeit de bedachtzaamheid.
Ik zie de dingen meer en meer gelaten En met de jaren werd mijn oordeel milder: Ik versta nu mensen die ik diep misprees.
Ik weeg nog, maar met onbestemder maten. Intenser wordt het zwijgen en verstilder Het verzet in reeds verstervend vlees.
Heilig
“Ik zal het doen” heb ik vaak toegezegd. ’k Heb mij tot menig god laten bekeren. ’k Heb veel verwacht van hoeren en van heren En mij bij weinig dingen neergelegd.
‘k Was woedend over leed en over onrecht, Ik heb huichelaars mores zullen leren, De goeden en de groten willen eren, Lang onderscheiden tussen goed en slecht.
Maar tussen goede daad en goed gevoel Bleek mij stil aan maar weinig echt verband: ‘k Kreeg meer en minder dan’t verdiende loon.
Mijn streven naar het groot en nobel doel Is menigmaal in voornemens gestrand. Wat heilig was werd vaker doodgewoon.
Moeder
Ook als ik mijn moeder eens bezoek, en zij probeert, met allerhande zaken, om het mij maar naar de zin te maken, dan nog blijf ik, wat bladerend in een boek, naar het enig juiste woord op zoek om mijn laatste vers te vervolmaken al doende pogend onsterfelijk te geraken tot in de verste literaire uithoek.
Als zij zucht, terwijl ze lakens vouwt en zonder ook maar enige pretentie de kwaliteit van kapucijners wikt, kijk ik even op: omdat ik zoveel houd van deze vrouw, die massa’s pillen slikt en dagelijks tobt met haar incontinentie.
Nagelaten doen
“Wat ga je daar toch zitten, ga toch iets doen.”
Dagelijks klonk er zorg uit moeders spreken. Ze had al schuin naar hem gekeken hoe hij met zijn schoen in het zand schraapte en in de lucht tuurde moe van het spel.
“Hij is een beetje zwaar op de hand”.
Een vermoeid kind zat achter het huis en schraapte in het zand.
In het dagelijkse denken hebben moeders gedachten over doen als over daden.
Hij dacht aan doodgaan als aan niet-doodgaan. “Als ik doodga dan neem ik een buisje dat reikt tot boven de grond om te ademen.”
Een moment. Een gedachte achter het huis turend in de lucht.
Dit doen dat geen handelen was hield hij als herinnering vast.
Het nagelaten doen zal blijven wenken.
Pelgrim
De godin in meisjesogen besprenkelt die belast zijn en vermoeid met hysop.
Eén woord, éen lach, gesproken of gedroomd maakt weer gezond en jong.
De engel die mij zocht heb ik gekust, teer en terughoudend; aarde werd heilige grond: Elysisch pelgrimsoord.
Maar een oogwenk van licht voorkomt niet het aanbreken van dag, daad of gedachten.
Eerbiedig en huiverend heb ik dit kostbaar ogenblik een altaar opgericht maar het geloof verloren omdat ik meer en meer mijn eigen offer werd.
Lemma
Ik sta niet in de encyclopedie met mijn verlangen en mijn wens. Daden overheersen en zo zie je nooit het mooiste van een mens.
Het leven imponeerde nergens méér, was nergens nobeler of groter dan in wat ik mij voornam, voorneem keer op keer, maar niet tot daden maken kan.
Ik waag mij, waaghals, weer aan een daad aan niet te onderschatten kansen rijk: ik dicht ... en heb al weer geschaad wat ik dacht, nu ik over het blad heen kijk.
Herfstdag
Een herfstdag viel over het gesprek waarin we zochten, naar wat restte van de dagen samen: toen het beste van ons beiden boven kwam, er geen gebrek en geen tekort bestond en elke plek een wereld werd. Een laatste geste van genegenheid. Ten langen leste kan ik alleen berusten in haar vertrek.
De kamer waar we ons bevinden ademt moedeloos in ieder meubelstuk. De televisie toont ons een ballet.
De zon verdwijnt zo langzaam aan en dempt het licht. Ik schik een takje in een bloemstuk. Een meisje draait een laatste pirouette.
Vergeten buurt
Gewoon maar zeggen waar je vandaan komt is al poëzie als je geboren werd nabij een dromerige steppe die geurt naar Alfagras, of als je speelde aan de oever van een onstuimige en oneindige rivier, wanneer je opgroeide met verhalen van trotse voorvaderen, met heilige bomen en vuren.
Maar, hoe zal ík spreken van mijn verwondering over de grootsheid van het ontwaken in een vergeten buurt; van de weemoed naar een zucht uit een zo klein verleden; of over het nog steeds maar niet verstilde verlangen naar dat mooiste meisje uit mijn jeugd: nooit bezongen omdat haar schoonheid al aan het einde van de straat verbleekte.
Mijn Zus
Ik stond gedrukt met hand en hoofd tegen de muur op zolder, in het donker, op mijn zus te wachten; met kloppend hart en ingehouden adem. Riep boe. Ze schrok, zó hevig. Vreemde krachten brachten ons beiden overstuur.
Nu sta ik weer met hand en hoofd tegen de muur op mijn helder verlichte zolder; mijn zus zou zo komen. Ik adem rustig. Ik roep niet. Ik schrik wel wat bij de gedachte dat ze zo nooit weer komt, op dit later uur.
Vochtig najaar
In het zoekend spoor van opgehouden tractoren die opgelaten oogsten in het natte land onder scherp, maar milde hemelsilhouetten waar statig wolken trekken, daar zette ik even mijn snel voertuig aan de kant.
De wolken hebben mij toen in zich opgerold en depten mild mijn jagerszweet. In dit vertrouwd decor van ondoorgrondelijke levenswetten mocht ik het troostende vermogen herontdekken dat ik, tot dan, al jaren voor voorbij versleet.
Vader
Mijn vader had een veldkijker gekocht waar hij lang voor had gespaard Hij heeft dan een der duursten uitgezocht en hem steeds zorgvuldig opgeborgen en bewaard.
Als kastelein is hij in zijn café versleten; had zo graag van ’t leven wat gemaakt. Hij reikte ook wel hoger en heeft steeds geweten: “er is meer”, maar dan geleidelijk zijn verzet gestaakt.
Vader is nu overleden en ik kreeg de kijker die hij de jaren door zo zorgvuldig had bewaard. Een goede vriend die van mijn vaders trots niets wist verzweeg mij niet: “dat ding is echt zijn geld niet waard”.
Continenten
Onder een oude cipres ver van 't eigen erf vond ik even rust op een overwoekerd kalkstenen muurtje.
Ik zocht herkenbaars in de binnenzak van een allang niet meer gedragen jas
De zon glimlachte vertederd en de bomen verschilden ’s avonds van mening over mijn bestaan, maar allemaal bemerkten zij de schalkse aandacht van passerende meisjes.
Gebrek
Wanneer ik dan aan je denk ?
Zeg maar, als ik spreek en als ik zwijg. Als ik alleen ben of onder de mensen. Bij vertrek en onderweg of als ik aankom en als er iets is. Of als iets aanstaande is of voorbij.
Zeg maar, dat jij mij ontbreekt. bij alles wat gebeurt en bestaat.
Liefdes uur (Naar P.C. Boutens Liefdes Uur)
Als ik, wanneer de dag daagt over bedauwde weiden, in alle vroegte ontmoetingen beraam op plaatsen waar je nooit komt.
Als ik, wanneer de dag baadt in het volle licht van doen en daad bemerk hoezeer jij mij ontbreekt in alles wat gebeurt en bestaat.
Als ik, wanneer de avond daalt, mij in wellustige momenten niet ook maar de geringste onedele gedachte toesta, over jou
Mijn liefste. Dan weet jij wel hoe laat het is,
Weekend
Een goede vriend belde mij daarnet Hij was een weekend naar Parijs geweest Hij had veel gezien maar het meest beviel hem toch ’t museum van Monet.
Hij bezocht het Musée d’Orsay. Werd in het rijke Louvre zeer bedeesd. In’t nachtelijk uur ontwaakt’ in hem het beest dat stil werd in ’t Collège de Beauvais.
Ik sliep die vrijdagnacht bij Juliet. Zaterdag heb ik Annette ontmoet. Zondagavond was voor Studio Sport. Zondagnacht ging ik met Maud naar bed die niets aan culturele dingen doet. Toch kwam ik thuis dit weekend niets te kort.*)
*) Om te voorkomen dat er aangaande mijn levenswandel een verkeerde indruk zou achterblijven; dit gedicht berust slechts zeer ten dele op waarheid: in werkelijkheid kijk ik namelijk niet naar Studio Sport.
Manager
Zo af en toe, te midden van de strijd, wordt hij stil: staat door het raam te staren; plotseling afwezig; vermoeide ogen nu ontwaren meer besef en beter raad: hij neemt de tijd.
Achteloze vingers gaan over beslagen ramen en tekenen schijnbaar doelloos op een ruit. Een werkster wist, wat later, vlijtig uit waarvoor zijn wereld vraagt om zich te schamen.
Het is de grens naar een geheimnisvolle verte die ook een manager heel even overschrijdt als hij in wasem, door geen concurrent benijd, een krabbel zet onder een gunstige offerte.
Constanten
De weinige constanten in mijn leven: het verlangen naar een nieuwe eerste kus, de angst het al te jong al te begeven en de reclamefolders in de brievenbus.
Vandaag door jou
Ik besteed mij uit aan’t hoogste bod een welbestede dag een verstaanbaar woord een gezamenlijk gezochte plek een droom van een lichaam.
Vandaag door jou vrees ik de dag dat het woord onze plek en ons lichaam niet meer zegt.
Al toen hij teder haar gezicht betastte En zij wat komen zou maar liet ontstaan Wist hij dat wat ontstond voorbij zou gaan.
Zij haalde naakt wat water van de kraan En gaf het uit haar mond. Hij zag haar aan. Het zwaar verkeer rammelde in de kasten.
Zoals het komen moest, zo zou het gaan. Hij rookte veel te vroeg een sigaret. Ze stonden zwijgend op van het lage bed.
Hij zei haar naam nog als een oud gebed. Dorre blaadjes kruimelden op het parket. De deur valt dicht. Het is gedaan.
Voordat je ging
Voordat je ging genoten we van mooie dagen. We leefden weken lang elkaars bestaan. We lieten ons in woord en daden gaan en ontweken vele hinderlagen.
Al kregen we nogal wat tegenslagen, we zouden alles samen wel doorstaan. Maar blijkbaar is ons toen toch iets ontgaan, iets wezenlijks, dat wij overzagen.
Na je vertrek is alles snel gegaan. Al de tweede nacht gaf je de wens gehoor om aan een ander te behagen.
Je kwam een vreemde van je reis vandaan en al hervond jij je voorbij de grens, we waren onherstelbaar aangeslagen.
Nooit eerder
Nooit eerder heb ik van een vrouw zoveel verdragen: Beledigingen, afgunst, onverschilligheid. Haar kwaaltjes en het bijbehorend klagen.
Nooit eerder beleefde ik meer hoogtijdagen, Of was ik meer tot offeren bereid Nooit eerder bagatelliseerde ik meer tegenslagen.
Mijn huis, mijn bed, mijn geest was haar domein. Zij trok een spoor door mijn bestaan: Een haar, een woord, het kattenvoer, haar fiets.
Ik leerde denken wat zij dacht en wat in mijn Vermogen lag, heb ik voor haar gedaan; Maar waar ze steeds iets achter liet, bleef niets.
Afscheid
Ik heb vanmorgen nog teruggedacht aan hoe wij innig door de lanen gingen aan ons gezamenlijke psalmen zingen aan hoe het toeval ons te samen bracht.
Ik heb vanmorgen nog eens overdacht hoe waardevol vele gewone dingen hoe kostbaar ook alle herinneringen Hoeveel ik voor ons beiden heb verwacht.
Vaders verzet kon jij niet langer aan ‘k zal niet meer wachten op jouw trein je niet meer treffen op de Mookerhei
Wat in mijn macht lag dat heb ik gedaan En ach, het zal misschien zo moeten zijn misschien ook niet; ’t is hoe dan ook voorbij.
Formaat
De zon kent mijn formaat het gewicht van mijn hart en de strekking van mijn woorden, maar ze houdt die dingen voor zich om mij niet in verlegenheid te brengen.
Eind december
Eind december geen koude, geen sneeuw, echt eind december Wel nevel op bril en op sjaal en nat over een boer zonder kerst op het land in blauw en beneveld en met groene pet waaronder een versleten witte kerstgedachte maar vooreerst god, god, god wat was het nat tussen de boerenkool en goedkope preien en die paar voorbijgangers eind december. Ik kwam met dríe verzen thuis.
Lucht
Onbevangen nam ik voor het eerst de lucht waar; later zocht ik daarvoor woorden maar zo jong kwam ik niet verder dan een zucht van verwondering over zo mysterievolle oorden.
En nu, jaren later, bevraag ik nog elke dag de lucht om dit verlokkende vergezicht en mijn adem om de schoonheid die daarin lag zonder klank, zonder woord. Een beeld verplicht.
Reiger
Water. Ik was aan het water. Krachtig en standvastig water vol energie. Water verfrist oud verdriet.
Lucht. Lucht is meegaand en belofte als je het zien wilt.
Aarde. Alleen aarde is doodstil.
Hardlopers komen hier op hun meervoudig onverzadigbare vlucht. Waarom, als je niet dorst naar water of als de lucht je dag niet maakt of breekt, als aarde maar oneffen is en stappen zet ? Wat dreigt voorbij?
Hier staat een reiger. Een reiger rent niet noch verlengt en toch heb ik de indruk gaat aan een reiger niets voorbij.
Einde
Och, ik schrijf wel eens van vergezichten, grote liefdes, natte dromen. Ik rijm en lach en maak mijn punt en klink en klank om te behagen.
Maar als ik ernstig word zoek ik naar woorden in het kalme bloed van de bedaarde, of in het verlangen, onder dorre huid van veel voorkomende berusting
en schrijf dán van de dagen zoals ze onopgemerkt voorbijgaan naar het einde.
Stem
In woorden die ik schrijf en opwaarts stromen op mijn stem - de dagen die ik ben de nachten die ik onderga in mensen die ik ken - schrijf ik mij op en neer.
De woorden die ik schrijf vallen met alles samen de dagen die ik onderga de gedachten die ik ben. In mensen die ik ken loop ik steeds weer dromen op.
De woorden stromen over op de hand die ik u reik de dagen dat ik u ontwijk na een nacht nabij de dood. In mensen die ik ken sta ik keer op keer ten leven op.
Najaar
Tussen de onverschillige blikjes energie-drank In de lege flesjes bier Ligt de zwaarte van het najaar In de bermen van de dijk.
Inkeer
Er is geen inkeer als je binnen bent.
Buiten zag ik verbaasd hoeveel zonder mij.
Ik vond een vaag spoor in regels en tekens.
Buiten trof ik de dood in een zucht van herkenning als tussen moeders van grote gezinnen.
Lichaam
Spieren als verdord elastiek Stroom op je huid Koolzuur in het opgeblazen bloed Een wielklem om het hart Op gespannen voet met de tijd Een lichaam als een zeepbel.
Kade
We liepen samen op de kade. Terwijl ik naar haar gedachten raadde sloeg ik enkele meeuwen gade.
Als ik dan in vervoering raak zegt ze: “die meeuwen zijn hier vaak”.
Hij
Hij ... van top tot teen hals over kop vol vuur en tot over z’n oren veel te hard van stapel. Zet alle zeilen bij en zal uit alle macht totaal, met huid en haar alles tegelijk. Zonder enige reserve. Hij zal alles. Hij...
Zij... zij is minder enthousiast.
Gerard Reve
De Matheuspassie klonk: ‘ich will Jesum selbst begraben’ en ik wist dat ik niet lang meer moest dralen. Ik moest, voordat deze zou komen te verscheiden, schrijver Gerard Reve berichten dat door zijn tv-programma over de maagd Maria een SRV-winkelier uit Tilburg, tijdens een nachtelijke wandeling tot bekering was gekomen. En grootvorst Reve, zou kennis nemen van dit bericht, het schrijven wegleggen en daarna bitter wenen: ‘wir setzen uns mit Tränen nieder’.
Winterlandschap
Zo, helemaal wit, zal het in de hemel zijn, alleen warmer denk ik en met mijn vriendinnen die mij ontbloot, blootsvoets, lachend en met uitgestrekte armen tegemoet snellen.
En natuurlijk met God die me, zo onnavolgbaar als Hij is, goedkeurend toeknikt.
Klok
Ik heb mij heden aan de klok vergrepen, Het dreigement kwaad van de muur gehaald, Haar het verlies van jaren terugbetaald En haar binnen luttele lettergrepen stilgezet. Ze heeft maar slecht begrepen Waarom ik dacht ‘dat zet ik je betaald’, En in gedachten even afgedwaald Greep ze haar kans en sprak toen zeer geslepen:
“Ik heb je toch van zoveel leed verlost, al zoveel narigheid laten vergeten. Je hebt me nu al zoveel tijd gekost en zonder mij had jij het niet gered. Eigenlijk zou je beter moeten weten.”
Nog verder spreken heb ik haar belet.
Bij de viskraam
Bij de viskraam heb ik de diepte van de zee gezien in de ogen van een bot. Voorbije eeuwen openbaarden zich. Hier lag mijn wortel onder ijs. Neerzien op een zee van tijd bekort de dagen op de aarde.
Waar zich gehaaste kopers niets ontziend verdringen past vooreerst waakzaamheid. Een hongerige kooplust bedaren is niet te doen. De grimmigheid waarmee men naar de dingen haakt maakt het moeilijk een visioen te bewaren.
Alleen in gedachte, dat zal u niet verbazen, heb ik geschreeuwd en allen van mij afgeslagen. Voorbij aan’t razen, ging ik door de rij van dwazen héen en heb mijn visioen en vis naar huis gedragen.
Te schrijven
Het is mij aangenaam te schrijven: laan, schemering, omsloten weide, gelaten grazend vee.
Poëzie
Poëzie is woorden ontlokken wat ze normaal niet losmaken.
Aankomen en resten zoeken van wat achter bleef maar slechts schoorvoetend namen noemen omdat woorden sprongsgewijs gaan.
Poëzie is de verticale horizon van het breekbare moment.
Het is staren over het water en dáaruit je dorst lessen.
Uit genegenheid voor de schemer en het verstilde alles door alles laten stromen en vertrouwelijk blijven met de dag en de avond en je bekoelde vermoeden naar meer.
Het woord
Het woord dat steeds bij mij is zal ik niet spreken of schrijven; kinderen zouden het kunnen horen, of kwetsbare zielen, die het lachen is vergaan, in de leegte van een rijk bestaan.
Het woord regeert verborgen, in de gekwelde stilte van mijn hart. Ik zal complete zinnen zeggen; verhalen en verzen schrijven maar het woord voor mij houden.
Was het woord geluk of liefde, dan zou ik mij verheffen op de toppen van de aarde en prijzen: leven, kunst en kennis, in vrienden, goden, geld. Maar er is geen ander woord zo machtig, en alles bepalend.
Trek de velden in. Daag barre hoogten uit. Bevaar rivier of zee. Bereis de wereld. Het woord trekt en drijft op alle wegen mee naar later waar het ongenodigd opduikt en alle zwijgen over neemt.
In den beginne was het Woord, maar werd al gauw: het woord. Gebed noch streling komen onderhuids. Zelfs in het laatste wat ik zeg zal ik het woord verzwijgen als het graf. Zolang de kracht daartoe te leven valt.
Milieu
De heren storten zich met hart en ziel op het milieu en vervuilden het daarmee ernstig.
Interview
Ik zou graag een interview horen of lezen met mijzelf.
Vanaf het moment dat ik voor het eerst iets van mij las ben ik namelijk zeer geïnteresseerd in de schrijver.
Het is moeilijk precies aan te geven waarom, maar er was, meteen vanaf het begin, iets dat me trof in mijn werk.
Sindsdien lees ik wat ik te pakken kan krijgen; als het maar dóór mij of óver mij geschreven is.
Ik boei me dermate dat ik graag meer over mijzelf zou willen weten, met name over wat ik vind van zaken als: geloof, leven en dood, of over hoe ik kom tot wat ik schrijf?
Maar, ook naar wat ik zou antwoorden op vragen over bijvoorbeeld mijn opleiding of dagelijkse bezigheden ben ik zeer benieuwd.
|