Op de Grebbe

Ed Schilders

Naar aanleiding van vorige afleveringen over de oorlogsliedjes ‘Bij Rhenen zijn velen gevallen’ en ‘Nederland is gevallen door verraad’ kregen we veel varianten toegestuurd. Frank Lippe schrijft dat het laatstgenoemde lied gezongen werd op de wijze van het Zuid-Afrikaanse liedje ‘Rij mar an, ossewae, rij mar an’, ook wel bekend in het Engels als ‘Roll along covered wagon, roll along’.

De Duitse inval staat ook centraal in een lied dat als volgt begint:

De ochtend van de tiende mei

De zon scheen aan de kim

Toen kwam er van de oostenzij

De wrede vijand in.

Dit moet een zeer populair liedje geweest zijn, want de drie versies die ik daarvan ontving, verschillen nauwelijks van elkaar. In de variant van Bart Wagenaars gaat het lied als volgt verder:

Maar allen stonden reeds paraat

En vochten hand in hand

En menig moedige soldaat

Stierf voor zijn vaderland.

Dan volgt het refrein. In de herinnering van Nico van Kaatsheuvel luidde dat zo:

Ik denk aan hen, aan hen die zijn gevallen

Daar denk ik aan met diepe medelij

Ik denk aan hen, aan al die honderdtallen

Die rusten daar en liggen zij aan zij.

Van Kaatsheuvel vraagt zich af of daarmee de Grebbeberg bedoeld wordt, en zijn vraag wordt bevestigd door de versie van P. van Kuijk:

Ik denk aan hen, aan hen die zijn gevallen

En rusten op de Grebbe zij aan zij.

Van Kaatsheuvel herinnert zich de tekst dus nog met ‘honderdtallen’. In de andere bijdragen zag ik het aantal slachtoffers gestaag oplopen. P.W. van Kuijk kent dit lied met:

Ik denk aan hen, aan hen die duizendtallen.

En Bart Wagenaars schrijft:

Ik denk aan al die duizend- duizendtallen

Die rusten nu te samen zij aan zij.

Heldhaftigheid groeit.

De inzending van P.W. van Kuijk was de mooiste, want hij is de enige die ook nog een tweede couplet kent. Aldus:

De koningin moest vluchten gaan

De moeder van ons land

Verraden door haar eigen volk

Mijn dierbaar Nederland

O Nederland, O Nederland

Al ben je wel wat klein

Een ware Nederlander kan

Toch nooit een Duitser zijn

Ik denk aan hen, aan hen die zijn gevallen…